«Νοσοκομειακά Πληροφοριακά Συστήματα

Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου (ΠΣΝ) είναι εκείνο το υπολογιστικό σύστημα, το οποίο φροντίζει για την επικοινωνία της εξωτερικής και της εσωτερικής ροής των Πληροφοριών σε ένα Νοσοκομείο, καθώς και για τον κοινό τρόπο (περιβάλλον) λειτουργίας στις εφαρμογές (λογισμικό) που λειτουργούν μέσα στο Νοσοκομείο.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύστημα είναι ένα σύνολο στοιχείων, με κάποια συγκεκριμένη οργανωτική δομή, το οποίο επιτελεί ή αναπτύσσει μια σειρά από δραστηριότητες και επιδιώκει την επίτευξη ενός προκαθορισμένου στόχου. H λειτουργία, αλληλεξάρτηση, αλληλεπίδραση και συνοχή των στοιχείων του συστήματος είναι προκαθορισμένες, με τον τελικό σκοπό να επιτυγχάνεται σε επίπεδο συνόλου.

Χαρακτηριστικά Συστημάτων

ΕΙΣΟΔΟΣ (Input): Δεδομένα που εισάγονται για να λειτουργήσει το σύστημα. ΕΞΟΔΟΣ (Output): Τι παράγει το σύστημα. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ/ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ (Process): Λειτουργίες του συστήματος για να παραχθεί η έξοδος. ΕΛΕΓΧΟΣ (Control): Κανόνες της επεξεργασίας δεδομένων. ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ (Feedback): Πληροφόρηση από την έξοδο φέρεται πάλι στην είσοδο, για να προσαρμοστεί η εξεργασία, ούτως ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή έξοδος.

Δεδομένα-Πληροφορία

• Δεδομένα ή στοιχεία (data) είναι γεγονότα που έχουν συλλεγεί από παρατηρήσεις ή μετρήσεις.
• Πληροφορία είναι το αποτέλεσμα της αξιολόγησης και συσχετισμού των διαφόρων δεδομένων μέσω της οποίας δίνεται η δυνατότητα να παρθούν αποφάσεις.

Πληροφοριακά Συστήματα

Είναι ένα σύνολο από αλληλοεπιδρώντων παραγόντων που δουλεύουν μαζί για τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή της πληροφορίας με τελικό στόχο τη δημιουργία ενημέρωσης που είναι αναγκαία ή/και χρήσιμη στον Οργανισμό – Νοσοκομείο για να επιτελέσει το σκοπό του.

Απλουστεύοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι Πληροφοριακό Σύστημα είναι το σύστημα εκείνο που παίρνει σαν είσοδο (input) δεδομένα (data) τα οποία τα επεξεργάζεται (processing) και τα αποδίδει στην έξοδο (output) ως πληροφορίες (information).

Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα

Όταν εφαρμογές διασυνδέονται μεταξύ τους και προσφέρονται μέσα από ένα ενιαίο περιβάλλον, χρησιμοποιούν μια κοινή αποθήκη δεδομένων στη βάση τους και όχι διαφορετικά δεδομένα για κάθε εφαρμογή και ενσωματώνουν λειτουργίες που είναι συμβατές και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω κοινής βάσης δεδομένων λέμε ότι ο οργανισμός διαθέτει ένα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα.

Στα συστήματα αυτά είναι κρίσιμος ο σχεδιασμός της Βάσης Δεδομένων η οποία πρέπει να προσφέρει τη δυνατότητα ανταλλαγής δεδομένων με πολλές εφαρμογές και διαφορετικούς χρήστες.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

Οι περιοχές που συμπεριλαμβάνει ένα ΠΣΝ μπορεί να κατηγοριοποιηθούν γενικά στις παρακάτω:

• Ιατρικά Πληροφοριακά Συστήματα
• Διαχειριστικά Συστήματα ασθενών
• Διοικητικό-οικονομικά Συστήματα

Δομή Π.Σ.Ν

Διοικητικό/Οικονομικό Υποσύστημα

Για να μπορέσει να γίνει σωστή διαχείριση και λήψη αποφάσεων από τη διοίκηση του νοσοκομείου, πρέπει να υπάρχει ένα σωστά δομημένο πληροφοριακό σύστημα διοίκησης.
Το διοικητικό πληροφοριακό σύστημα παρέχει τη δυνατότητα στη διοίκηση του νοσοκομείου να μπορεί να επεξεργάζεται δεδομένα, να κάνει αναλύσεις, αλλά και να ενημερώνεται για τη διαθεσιμότητα όλων των πόρων του νοσοκομείου.
Η δυναμική αυτή που έχει το πληροφοριακό σύστημα για τη διοίκηση του νοσοκομείου βασίζεται στη συγκέντρωση στοιχείων από όλες τις δραστηριότητες του νοσοκομείου, ώστε να μπορεί, μέσα από τα στατιστικά στοιχεία και τους δείκτες που προκύπτουν, να αξιολογεί τη γενική όψη της κατάστασης του οργανισμού.
Μ’ αυτά τα δεδομένα και τη χρήση όλων αυτών των στοιχείων και εργαλείων, μπορεί η διοίκηση του νοσοκομείου να βοηθηθεί στη σωστή λήψη αποφάσεων αλλά και στην ενεργοποίηση σωστών μηχανισμών για την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών.
Κατά κύριο λόγο, τα στοιχεία που χρειάζεται ένα πληροφοριακό σύστημα για τη διοίκηση του νοσοκομείου είναι, καταρχήν, όλα τα κοστολογικά δεδομένα για

• τις προμήθειες,
• τις μισθοδοσίες
• τα πάγια έξοδα του νοσοκομείου.
• αναλυτική κατάσταση υπαλλήλων, ειδικοτήτων και μισθολογίων του προσωπικού.
  

Τα δεδομένα που αφορούν τις ιατρικές πράξεις & τα ΚΕΝ (Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλεια) που αφορούν ασθενείς είναι απαραίτητα, ώστε να υπάρχουν στατιστικά στοιχεία.
Τέλος, ένα πληροφοριακό σύστημα χρειάζεται όλες τις πληροφορίες των διαγνώσεων, στο πλαίσιο της συγκέντρωσης γενικών πληροφοριών αλλά και στατιστικών για την οργάνωση του εκάστοτε τομέα.
Στόχος του υποσυστήματος είναι η επεξεργασία και η ανάλυση των στοιχείων, έτσι ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο οι πιθανότητες σφαλμάτων, αλλά και να διευκολυνθεί η επιλογή και λήψη εναλλακτικών αποφάσεων από τη διοίκηση, με αποτέλεσμα να δίνεται σε όλο το σύστημα του νοσοκομείου η δυνατότητα να μπορεί να ανταποκριθεί σε νέα δεδομένα, που πιθανόν να προκύψουν, αλλά και σε νέες προκλήσεις στη λειτουργία και διαχείριση του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος του νοσοκομείου.

1. Κοστολόγηση
2. Λογιστήριο
3. Προϋπολογισμός
4. Ισολογισμός
5. Λογαριασμοί πληρωμών
6. Λογαριασμοί εισπράξεων
7. Μισθοδοσία
8. Διαχείριση προσωπικού
9. Διαχείριση αποθηκών
10. Προμήθειες
11. Συμβάσεις/Διαγωνισμοί
12. Διαχείριση διαθεσίμων
13. Πρωτόκολλο

Υποσύστημα Διαχείρισης Ασθενών

Πρόκειται για υποσύστημα το οποίο είναι υπεύθυνο για τη διεκπεραίωση διαδικασιών και λειτουργιών που σχετίζονται με τη διαχείριση των χρηστών του νοσοκομείου. Όλες οι παρακάτω εφαρμογές, εξυπηρετούν τις ανάγκες του νοσοκομείου, όσον αφορά τη διαχείριση ασθενών είτε εσωτερικών (νοσηλευόμενων) είτε εξωτερικών, που επισκέπτονται τακτικά ή έκτακτα το νοσοκομείο.

Γραφείο κίνησης

Αυτή η εφαρμογή επιτρέπει τις λειτουργίες διαχείρισης και παρακολούθησης της πορείας του νοσηλευόμενου ασθενούς από την εισαγωγή του έως και την έκδοση του εξιτηρίου. Περιλαμβάνει την καταγραφή δημογραφικών και ασφαλιστικών στοιχείων του ασθενούς, κατά την προσέλευσή του στο νοσοκομείο. Συνδέεται με τη λίστα αναμονής των ασθενών, προκειμένου να γίνεται σωστός προγραμματισμός στους πόρους του νοσοκομείου. Μεταξύ των βασικών της χαρακτηριστικών είναι η παρακολούθηση τακτικής και έκτακτης εισαγωγής των ασθενών, η διαχείριση επειγόντων περιστατικών που εισάγονται για νοσηλεία και η παρακολούθηση των εισιτηρίων του νοσοκομείου. Τέλος, μέσω αυτής της εφαρμογής, παρέχεται η δυνατότητα να υπάρχει μια σαφής εικόνα για την πληρότητα του νοσοκομείου (ανά όροφο, κλινική), και, μ’ αυτόν τον τρόπο, να επιτυγχάνεται ο σωστός προγραμματισμός των εισαγωγών των ασθενών.

Διαχείριση ραντεβού εξωτερικών ιατρείων

Η συγκεκριμένη εφαρμογή έχει ως σκοπό τη γραμματειακή υποστήριξη των εξωτερικών πρωινών και απογευματινών ιατρείων (ανά ιατρό, τμήμα, ιατρείο) και τη δημιουργία λίστας αναμονής. Βασική προϋπόθεση είναι ο έγκαιρος προγραμματισμός των πόρων του νοσοκομείου (ανθρώπινων και υλικών) για την εξυπηρέτηση των ασθενών των τακτικών και απογευματινών ιατρείων. Επιτρέπει, ακόμη τον προγραμματισμό των ωραρίων λειτουργίας (ωράριο εργασίας, διάρκεια εξέτασης, αριθμός ιατρείων), ενώ παρέχει τη δυνατότητα να οριστούν αργίες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η σωστή λειτουργία των ραντεβού. Ένα από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της εφαρμογής είναι ότι προσφέρει τη δυνατότητα αυτοματοποίησης πολλών εκ των εργασιών που εκτελεί καθημερινά η γραμματεία (π.χ. κλείσιμο ραντεβού ημέρας με αυτόματη αναζήτηση της πρώτης διαθέσιμης ημερομηνίας και ώρας, κατά την οποία είναι διαθέσιμος ο ιατρός ή και η αντίστοιχη κλινική–τμήμα), δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στους πολίτες να κλείσουν μόνοι τους το ραντεβού που επιθυμούν, μετά από σύνδεσή τους στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου.

Λογιστήριο ασθενών

Μέσω αυτής της εφαρμογής, γίνεται η διαχείριση του συνόλου των οικονομικών (χρεωστικών) πληροφοριών που σχετίζονται με τη νοσηλεία του κάθε ασθενούς. Σκοπός είναι, αφενός, η χρέωση του συνόλου των υπηρεσιών που προσφέρθηκαν στον ασθενή και η ορθή τιμολόγησή τους στον ασθενή ή στον ασφαλιστικό φορέα και, αφετέρου, η υποστήριξη των διαδικασιών κοστολόγησης των υπηρεσιών, τόσο για εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς ασθενείς. Η τιμολόγηση συγκεντρώνει τις χρεώσεις που δημιουργούνται από τα διάφορα τμήματα, κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του ασθενούς, και αυτοματοποιεί τις διαδικασίες ανάλυσης λογαριασμών γι’ αυτά.

Φαρμακείο

Πρόκειται για μια αρκετά σημαντική εφαρμογή για ένα νοσοκομείο. Επιτρέπει την οργάνωση των υπηρεσιών του φαρμακείου και τον προγραμματισμό των χορηγήσεων φαρμάκων, βάσει ατομικών/γενικών συνταγολογίων. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα παραγγελίας από τους ορόφους-τμήματα του νοσοκομείου, καθώς η εφαρμογή είναι διασυνδεμένη με όλα τα τμήματα του νοσοκομείου. Επίσης, διαχειρίζεται τις επιστροφές φαρμάκου από τις κλινικές και μπορεί να πραγματοποιήσει την εκτέλεση συνταγών φαρμάκων από το φαρμακείο. Τέλος, η εφαρμογή διαθέτει σύστημα έγκρισης για συνταγολόγια και προτείνει εναλλακτικά φάρμακα προς χορήγηση, σε περίπτωση αδυναμίας χορήγησης ενός φαρμάκου (π.χ. λόγω έλλειψης).

Ιατρικό Υποσύστημα

Νοσηλευτικές υπηρεσίες

Μέσω αυτής της εφαρμογής, επιτυγχάνεται η οργάνωση της νοσηλευτικής υπηρεσίας του νοσοκομείου για την παροχή νοσηλευτικής φροντίδας, τη χορήγηση φαρμάκων, την τήρηση της θεραπευτικής αγωγής του ασθενούς. Υπάρχει συνεχής συνεργασία με την εφαρμογή των ιατρικών πράξεων, με σκοπό την ενημέρωση και παροχή πληροφόρησης στο νοσηλευτικό προσωπικό για τη θεραπευτική αγωγή που ακολουθεί ο ασθενής και τις καθημερινές αλλαγές σ΄ αυτή. Επιπροσθέτως, η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης της μετακίνησης ασθενούς σε άλλο θάλαμο, ενώ καλύπτει και τη λογοδοσία των νοσηλευτών από βάρδια σε βάρδια.

Διαγνώσεις

Περιγράφονται με την κωδικοποίηση νόσων κατά ICD 10:
H κωδικοποίηση νόσων αλλά και άλλων συναφών προβλημάτων υγείας κατά ICD είναι η πιο πρόσφατη εξέλιξη της τυποποίησης Νόσων και Διαγνώσεων, που ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα ως η διεθνής κωδικοποίηση αιτιών θανάτου, και είναι υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Είναι σημαντική, διότι δίνει τη δυνατότητα να κατηγοριοποιηθούν τα περιστατικά, ανεξάρτητα από τον φορέα και τη χώρα παροχής υγείας. Συνεπώς, επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ των στοιχείων.

Ιατρικά πρωτόκολλα - πορίσματα

Η εφαρμογή έχει ως βασικό σκοπό τη δημιουργία ηλεκτρονικών εγγράφων, για να υπάρχουν καταγεγραμμένα όλα τα ιατρικά, θεραπευτικά και νοσηλευτικά δεδομένα που συμπληρώνονται από τον ιατρό ή τον νοσηλευτή αντίστοιχα. Αυτές οι καταγραφές αφορούν

• την τεκμηρίωση των διαγνώσεων
• των θεραπευτικών αγωγών
• άλλων ιατρικών δεδομένων, κατά την εισαγωγή, παραμονή, θεραπεία και έξοδο του ασθενούς από το νοσοκομείο.
  

Επιπροσθέτως, η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα να γίνεται εγγραφή ιατρικών πορισμάτων, τα οποία βασίζονται πάνω σε ένα προσχεδιασμένο - πρότυπο έντυπο. Οι χρήστες της εφαρμογής έχουν τη δυνατότητα επεξεργασίας των εντύπων, ανάλογα με τα δικαιώματα που έχουν (αν υπάρχει εξουσιοδότηση γι’ αυτούς). Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα της αυτόματης συμπλήρωσης στοιχείων από τη βάση δεδομένων της εφαρμογής.

Ιατρικές πράξεις

Η εφαρμογή αυτή εξυπηρετεί τον προγραμματισμό των ανθρώπινων και υλικών πόρων του νοσοκομείου για:

• την εκτέλεση ιατρικών εντολών
• την αυτόματη παραγγελία ιατρικών πράξεων και εξετάσεων (ηλεκτρονικά παραπεμπτικά, παραγγελία κλινικών - παρακλινικών εξετάσεων, χειρουργικές επεμβάσεις κ.λπ.)
• την παραλαβή και επισκόπηση των αποτελεσμάτων εξετάσεων και πορισμάτων ηλεκτρονικά.
  

Σημαντικό χαρακτηριστικό, επίσης, αποτελεί η δυνατότητα on-line παραγγελίας και έκδοσης παραπεμπτικών κάθε μορφής (εργαστηριακές, ακτινολογικές εξετάσεις, χορηγήσεις φαρμάκων, οδηγίες νοσηλευτών) αλλά και η προβολή τους από οποιοδήποτε σημείο του νοσοκομείου, ανάλογα με τον κωδικό του κάθε χρήστη.

Εισαγωγή ιατρικών εντολών

Σήμερα χρησιμοποιούνται από τους ιατρούς εφαρμογές λογισμικού προκειμένου να εισάγουν άμεσα ιατρικές εντολές που αφορούν διαγνωστικές εξετάσεις, φαρμακευτική αγωγή, και βοηθητικές υπηρεσίες. Η ποιότητα της περίθαλψης είναι αναμφίβολα ο βασικός άξονας, τον οποίο η εφαρμογή των συστημάτων CPOE διασφαλίζει, περιορίζοντας τα ιατρικά λάθη.

Ιατρικός φάκελος

Ο Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος (ΗΙΦ) εξασφαλίζει την απόλυτη διαθεσιμότητα και ακρίβεια ιατρικών πληροφοριών για κάθε νοσηλευόμενο, με απώτερο στόχο την παροχή ιατρικής περίθαλψης με όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα για τον ασθενή.
Ένας Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος περιέχει:

• Δημογραφικά στοιχεία του ασθενή,
• Ιατρικό ιστορικό, εξετάσεις και πορεία νόσου,
• Αλλεργία και φαρμακευτική αγωγή, ανοσοποιητικό σύστημα,
• Αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων,
• Απεικονιστικές εξετάσεις (X-rays, CTs, MRIs etc),
• Aπεικονιστικές φωτογραφίες από ενδοσκοπικές ή λαπαροσκοπικές ή

κλινικές φωτογραφίες,

• Φαρμακευτικές πληροφορίες, παρενέργειες και αλληλοεπιδράσεις,
• Ένα αρχείο από ραντεβού και άλλες υπενθυμίσεις κ.α.

Πληροφοριακά συστήματα εργαστηρίων

Τα πληροφοριακά συστήματα εργαστηρίων (Laboratory Information Systems -LIS) συνήθως παρέχουν λειτουργίες όπωςδιαχείριση καταλόγων αναμονής, αντιστοίχιση εξετάσεων - δειγμάτων για συγκεκριμένο ασθενή (με χρήση bar code), αυτόματη καταγραφή αποτελεσμάτων με την χρήση συσκευών σύγχρονης βιοϊατρικής τεχνολογίας, και διαχείριση του αναλώσιμου υλικού.

Υποσύστηματα διαχειριστικής υποστήριξης επιμέρους τμημάτων

RIS: Radiology Information Systems

Είναι το βασικό σύστημα για την ηλεκτρονική διαχείριση των τμημάτων απεικόνισης. Οι κύριες λειτουργίες του RIS περιλαμβάνουν:

• τον προγραμματισμό των ασθενών,
• την παρακολούθηση των εξετάσεων,
• την υποβολή εκθέσεων,
• τη διανομή των αποτελεσμάτων και τη
• διαδικασία χρέωσης.

PACS: Picture archiving and communication system

Ένα σύστημα αρχειοθέτησης και επικοινωνίας εικόνων (PACS) είναι μια τεχνολογία ιατρικής απεικόνισης που παρέχει οικονομική αποθήκευση και εύκολη πρόσβαση σε εικόνες από πολλαπλές μορφές.

Διαδικτυακός τόπος και Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες προς τους πολίτες

Παρέχει πληροφόρηση στους πολίτες (δυνητικούς ασθενείς), αλλά και σε επιχειρήσεις (προμηθευτές) και και σημαντικές υπηρεσίες που επηρεάζουν την εσωτερική λειτουργία του Νοσοκομείου (π.χ. η δυνατότητα προς τους πολίτες για κλείσιμο ραντεβού στα Εξωτερικά Ιατρεία).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Degoulet , P. Fieschi , M. (1997). Introduction to Clinical Informatics, Springer Verlag, New York.
• Public Greek Hospitals, Medical Informatics in Europe Conference MIE 2002, Budapest.
• Smith, J. (2000) Health management Information Systems. A Handbook for decision makers. Open University Press, Buckingham, Philadelphia.
• Winter, A.F. Ammenwerth, E. Bott , O.J. Brigl , B. Buchauer, A. Graber , S . Grant , A. Haber , A. Hasselbring, W. Haux , R. Heinrich , A. Janssen, H. Kock, I. Penger , O. -S. Prokosch, H.-U.Terstappen, A. Winter A. (2001). Strategic information management plans: the basis for systematic information management in hospitals. International Journal of Medical Informatics, 99–109, Published by Elsevier Science, Ireland.
• Routine Health Information System (RHIS) improvements for strengthened health system management. Ameer Hohlfeld, Willem A Odendaal, Bey-Marrié Schmidt, Virginia Zweigenthal, Jocelyn Anstey Watkins, and Karen Daniels. Cochrane Database Syst Rev. 2020; 2020(8): CD012012

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

• Determining the Hospital Information System (HIS) Success Rate: Development of a New Instrument and Case Study. Zahra Ebnehoseini, Hamed Tabesh, Kolsoum Deldar, Sayyed Mostafa Mostafavi, and Mahmood Tara. Open Access Maced J Med Sci. 2019 May 15; 7(9): 1407–1414.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6542404/
• Strategic Improvement for Quality and Satisfaction of Hospital Information Systems. Kuang-Ming Kuo, Chung-Feng Liu, Paul C. Talley, and Su-Ya Pan. J Healthcare Eng. 2018; 2018: 3689618.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6157169/
• Prospects of Hospital Information Systems and Patient Safety in Japan. Kiwamu Nagoshi, Takashi Watari, and Yasushi Matsumura. Healthc Inform Res. 2022 Apr; 28(2): 105–111. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9117803/