Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 6
ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΑΘΗΜΑ 6
ΜΙΑ ΤΕΧΝΗΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2008) --ΚώτσονΙωαν 19:46, 27 Αυγούστου 2009 (UTC)
ΜΑΘΗΜΑ 6. Οι προσωπικές, κτητικές και δεικτικές αντωνυμίες.
6.1.1. Γενικά για τις προσωπικές, κτητικές και δεικτικές αντωνυμίες.
Αντωνυμίες λέγονται οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στο λόγο στη θέση ονομάτων, δηλαδή ουσιαστικών και επιθέτων,και συντακτικά μπορεί να είναι ό,τι και αυτά. Χωρίζονται σε εννέα είδη, τις προσωπικές, κτητικές, δεικτικές, ερωτηματικές, αόριστες, αναφορικές, οριστική ή επαναληπτική, τις αυτοπαθείς και την αλληλοπαθή αντωνυμία. Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν το πρώτο, το δεύτερο και το τρίτο πρόσωπο στο λόγο, όπως ἐγώ, σύ, ego, tu, Ως προσωπική αντωνυμία τρίτου προσώπου χρησιμοποιείται συνήθως μία δεικτική αντωνυμία, όπως οὗτος, ἐκεῖνος, ὅδε, hic, iste, ille. Οι κτητικές φανερώνουν τον κτήτορα, το πρόσωπο στο οποίο ανήκει κάτι, όπως ἐμός, σός, ἑός, meus, tuus, suus. Σε σχέση με τις κτητικές αντωνυμίες ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην κατανόηση των εννοιών ένας κτήτορας και πολλοί κτήτορες.
Ως κτητική αντωνυμία γ΄ προσώπου χρησιμοποιείται, αντί της ἑός, σφέτερος, η γενική της επαναληπτικής αντωνυμίας αὐτός, ή για έμφαση η γενική της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος ή ἐκεῖνος. Η κτητική αντωνυμία γ΄ προσώπου για έναν κτήτορα ἑός, ἑή, ἑόν δε χρησιμοποιείται και η σφέτερος, σφετέρα, σφέτερον, για πολλούς κτήτορες, είναι σπάνια. Δεικτικές λέγονται οι αντωνυμίες που δηλώνουν δείξη, όπως οι οὗτος, αὕτη, τοῦτο, ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνο, ὅδε, ἥδε, τόδε, και οι hic, haec, hoc, iste, ista, istud, ille, illa, illud, talis κ.ά.
Γενικά οι αντωνυμίες κλίνονται συνήθως όπως τα αντίστοιχα δευτερόκλιτα ή τριτόκλιτα επίθετα. Οι αντωνυμίες συνήθως δεν παίρνουν άρθρο και δεν έχουν κλητική, εκτός από τις ὦ οὗτος, ὦ αὕτη, mi fili. Η κλιση των δεικτικών αντωνυμιών ὅδε και οὗτος λόγω της ετυμολογικής σχέσης προς το άρθρο έχει διατηρήσει πολλά από τα χαρακτηριστικά του άρθρου. Οι αντωνυμίες ille, iste κλίνονται με τις αντωνυμικές καταλήξεις στην ονομαστική, γενική, δοτική ενικού και τις καταλήξεις των επιθέτων στους άλλους τύπους, όπως ille, illa, illud / illi’us / illi, iste, ista, istud / isti’us, / isti. Οι δυνατοί τύποι των προσωπικών αντωνυμιών α΄ και β΄ προσώπου της αρχαίας Ελληνικής, οι τονιζόμενοι δηλαδή, χρησιμοποιούνται μετά από πρόθεση ή σε περίπτωση έμφασης ή αντιδιαστολής, αλλιώς παραλείπονται ή χρησιμοποιούνται στις πλάγιες πτώσεις οι αδύνατοι.
Οι προσωπικές και οι κτητικές αντωνυμίες της ινδοευρωπαϊκής1 διατηρούν τα ίχνη τους σχεδόν σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και ιδιαίτερα στην αρχαία Ελληνική και Λατινική. Οι κτητικές αντωνυμίες της ινδοευρωπαϊκής δεν είχαν το αρχικό ε-2, το οποίο ανέπτυξε η ελληνική με επίδραση των προσωπικών αντωνυμιών. Η κτητική αντωνυμία της ινδοευρωπαϊκής θα ήταν mos3, ma, mom, tvos, tva, tvom, ή tevos, teva, tevom, svos, sva, svom ή sevos, seva, sevom. Οι αντωνυμίες ὅδε και οὗτος προέρχονται από τις πιθανές ινδοευρωπαϊκές δεικτικές αντωνυμίες sode, sade, todde και souto, sauta, touto ή souto, οι οποίες σχηματίσθηκαν από το αρθρικό so4, sa, tod και ένα επιτατικό μόριο, γι’ αυτό και έχουν ομοιότητες με το άρθρο.
6.1.2. Οι προσωπικές, κτητικές και δεικτικές αντωνυμίες της Νεοϊνδοευρωπαϊκής.
Οι προσωπικές, κτητικές και δεικτικές αντωνυμίες της Νεοϊνδοευρωπαϊκής διατηρούν τη διάκριση των τριών γενών της Ινδοευρωπαϊκής, την οποία διατηρεί και η αρχαία Ελληνική, η Λατινική, η Σανσκριτική5, η αρχαία Ιρλανδική6 και πολλές άλλες ινδοευρωπαϊκές και μη γλώσσες, σε αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο, με διαφορετική κατάληξη για το κάθε γένος, και κλίνονται με τα πτωτικά μόρια των ουσιαστικών. Στη Σανσκριτική7 η προσωπική αντωνυμία είναι aham, tvam, οι κτητικές αντωνυμίες παράγονται από την προσωπική με το πρόσφυμα iya και η δεικτική αντωνυμία είναι sah, sa, tat1. Στην αρχαία Ιρλανδική2 η προσωπική αντωνυμία είναι me, tu, hed, κλινόμενη με πολλούς τύπους, η κτητική είναι mui, tui, ai και οι δεικτικές inti ή so, sa ή inso κ.ά.
Οι προσωπικές αντωνυμίες eg, tu, he, ha, hon, nos, vos, hes, has, had μπαίνουν μπροστά από το ρήμα, δείχνουν ότι πρόκειται περί ρήματος, δηλώνουν το πρόσωπο και τον αριθμό και πάντοτε προηγούνται ως υποκείμενα του ρήματος, αλλά έπονται των εγκλιτικών προσφυμάτων an, eigar, age, ken, as, mena. Οι κτητικές αντωνυμίες δηλώνουν τον κτήτορα και προηγούνται του κτήματος. Είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση των τύπων που δηλώνουν τον έναν κτήτορα και τους πολλούς κτήτορες. Ανάμεσα στην κτητική αντωνυμία και το ουσιαστικό δεν μπαίνει άρθρο.
Οι δεικτικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείχνουν πρόσωπα ή πράγματα και φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Οι πρώτες τρεις χρησιμοποιούνται και ως επαναληπτικές και αυτοπαθητικές, γιατί δεν υπάρχει στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή επαναληπτική αντωνυμία. Ούτε αυτοπαθητική ούτε αλληλοπαθητική υπάρχει και στη θέση τους χρησιμοποιούνται οι τύποι των ρημάτων της μέσης φωνής και οι δεικτικές αντωνυμίες. Οι κτητικές και δεικτικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται και ως επίθετα, δηλαδή συνοδευόμενες από ουσιαστικό.
ΚΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
mo, ma, mon, mos, mas, mad, (για το α΄ πρόσωπο και έναν κτήτορα, δικός μου ...)
teo, tea, teon, teos, teas, tead, (για το β΄ πρόσωπο και έναν κτήτορα, δικός σου ...)
seo, sea, seon, seos, seas, sead, (για το γ΄ πρόσωπο και έναν κτήτορα, δικός του ...)
emetero, emetera, emeteron, emeteros, emeteras, emeterad, (α΄ πρόσωπο, δικός μας ...)
umetero, umetera, umeteron, umeteros, umeteras, umeterad, (β΄ πρόσωπο, δικός σας ...)
sfetero, sfetera, sfeteron, sfeteros, sfeteras, sfeterad (γ΄ πρόσωπο, δικός τους ...).
ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
soto, sato, toton, sosto, sasto, tatad (για το α΄πρόσωπο, τούτος ...),
isto, ista, iston, istos, istas, istad (για το β΄πρόσωπο, αυτός ...),
illo, illa, illon illos, illas, illad (για το γ΄πρόσωπο, εκείνος ...),
toio, toia, toion, toios, toias, toiad (ποιοτική, τέτοιος ...),
toso, tosa, toson, tosos, tosas, tosad (ποσοτική, τόσος ...).
Στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή η προσωπική και η κτητική αντωνυμία γ΄προσώπου χρησιμοποιούνται κανονικά όπως και οι αντωνυμίες α΄ και β΄προσώπου. Δεν υπάρχουν δυνατοί και αδύνατοι τύποι και η έμφαση δηλώνεταιι μόνο με τη φωνή ή με την προσθήκη του άρθρου στην αντωνυμία. Δε γίνεται διάκριση στους τύπους ανάμεσα στο υποκείμενο και το αντικείμενο, που δηλώνονται από τη θέση τους στη σειρά των όρων της πρότασης. Η αντωνυμία soto, sato, toton χρησιμοποιείται για το α΄πρόσωπο ή isto, ista, iston για το β΄πρόσωπο και η illo, illa, illon για το γ΄ πρόσωπο. Η κλίση των προσωπικών, κτητικών και δεικτικών αντωνυμιών φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:
ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΩΝ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ / ΓΕΝΙΚΗ - ΔΟΤΙΚΗ - ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ - ΚΛΗΤΙΚΗ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
προσωπική α΄ / eg / of eg / te eg / eg / o eg
προσωπική β΄ / tu / of tu / te tu / tu / o tu
προσωπική γ΄ αρσ / he / of he / te he / he / o he
προσωπική γ΄ θηλ / ha / of ha / te ha / ha / o ha
προσωπική γ΄ ουδ / hon / of hon / te hon / hon / o hon
κτητική α΄ / mo / of mo / te mo / mo / o mo
κτητική β΄ / teo / of teo / te teo / teo / o teo
κτητική γ΄ / seo / of seo / te seo / seo / o seo
δεικτική / soto / soto / of soto / te soto / soto / o soto
δεικτική / isto / isto / of isto / te isto / isto / o isto
δεικτική / illo / illo / of illo / te illo - illo / o illo
δεικτική / toio / toio / of toio / te toio / toio / o toio
δεικτική / toso /toso / of toso / te toso / toso / o toso
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
προσωπική α΄ / nos / of nos / te nos / nos / o nos
προσωπική β΄ / vos / of vos / te vos / vos / o vos
προσωπική γ΄ σρσ / hes / of hes /te hes / hes / o hes
προσωπική γ΄ θηλ / has / of has / te has / has / o has
προσωπική γ΄ ουδ / had / of had / te had / had / o had
κτητική α΄ / mos / of mos / te mos / mos / o mos
κτητική β΄ / teos / of teos / te teos / teos / o teos
κτητική γ΄ / seos / of seos / te seos / seos / o seos
δεικτική / soto / sosto / of sosto / te sosto / sosto / o sosto
δεικτική / isto / istos / of istos / te istos / istos / o istos
δεικτική / illo / illos / of illos / te illos / illos / o illos
δεικτική / toio / toios / of toios / te toios / toios / o toios
δεικτική / toso / tosos / of tosos / te tosos / tosos / o tosos
Όμοια είναι η κλίση των κτητικών αντωνυμιών που δηλώνουν πολλούς κτήτορες, όπως emetero, umetero, sfetero, αλλά και των άλλων γενών των λοιπών αντωνυμιών.
6.2.1. Λεξιλόγιο.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ / ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ
ΛΕΞΗ - ΘΕΜΑ / ΛΕΞΗ - ΣΗΜΑΣΙΑ
Πομπήιος - Pompei / se Pompeius - Πομπήιος
προλέγ-ω - proleg / eg proleg - προλέγω
Καῖσαρ - Kaisar / se Kaisar - Καίσαρ
ἔφοδος - efod / se efod - έφοδος
ἀναμέν-ω - anamen / eg anamen - αναμένω
τόπος - top / se top - τόπος
στρατός - strat / se strat - στρατός
ἀποσπά-ω - apospa / eg apospa - αποσπώ
ὑπομέν-ω - upomen / eg upomen - υπομένω
προτροπή - protrop / se protrop - προτροπή
Τριάρι-ος - Triari / se Triarius - Τριάριος
ἐπίθεσις, -εως - epitese / se epitese - επίθεση
ἐπιτίθε-μαι - epite / eg epite - επιτίθεμαι
δύναμις, -εως - duname / se duname - δύναμη
στρατιώτ-ης - stratiot / se stratiot - στρατιώτης
συντρίβ-ω - suntrib / eg suntrib - συντρίβω
διασπά-ω - diaspa / eg diaspa - διασπώ
προσβάλ-j-ω - prosbal / eg prosbal - προσβάλλω
ἐλαφρός - elafr / se elafr - ελαφρός
δόρυ < δόρατος - dorat / se dorat - δόρυ, ακόντιο
ἐλπίζω < ἐλπίδ-j- - elpid / eg elpid - ελπίζω
συγχρόνως <-ος - sunhrone / sunhrone - συγχρόνως
διπλασιάζ-ω - diplasiaz / eg diplasiaz - διπλασιάζω
ἐξαντλέ-ομαι - ekantle / eg ekantleor - εξαντλούμαι
κόπωσις, -εως - kopose / se kopose - κόπωση
κοπιά-ω - kopia / eg kopia - κοπιάζω
λογική - logik / se logik - λογική
φαίν-ομαι - fain / eg fainor - φαίνομαι
διά τοῦτο - eneka toton / eneka toton - γι’ αυτό
παρόρμησις, -εως - parormese / se parormese - παρόρμηση
προθυμία - protumi / se protumi - προθυμία
φυσικῶς - fusike / fusike - φυσικά
ἔμφυτος - enfut / se enfut - έμφυτος
φλέγ-ομαι - fleg / eg flegor - φλέγομαι
ἐξάπτομαι - eκaptor / eg eκaptor - εξάπτομαι
τάξις < τάξεως - takse / se takse - τάξη
καταπιέζ-ω - katapiez / eg katapiez - καταπιέζω
αὐξ-άν-ω - auks / eg auks - αυξάνω
αὐτοκράτωρ - autokrator / se autokrator - αυτοκράτορας
ματαίως - mataie / mataie - μάταια
παλαιόθεν - palaioten / palaioten - από παλιά
καθιερό-ω - katiero / eg katiero - καθιερώνω
ἠχέ-ω - ehe / eg ehe - ηχώ
πανταχόθεν - pantahoten / pantahoten - από παντού
κραυγή - kraug / se kraug - κραυγή
ὑψό-ω - upso / eg upso - υψώνω
ἐχθρός - ehtr / se ehtr - εχθρός
παρακινέ-ω - parakine / eg parakine - παρακινώ
νομίζω, νομιδ-j- - nomid / eg nomid - νομίζω
βέλος < βέλεσος - beles / se beles - βέλος
δια-τί-θε-μαι - diate / eg diateor - διατίθεμαι
6.2. 2. Κείμενο (C. I. Cae’saris, De bello civi’li, 3, 92, 3-20).
ΑΡΧΑΙΟ ΛΑΤΙΝΙΚΟ
Sed Pompe’ius suis praedi’xerat ut Cae’saris i’mpetum exci’perent neve se loco move’-rent aciem’que eius di’strahi patere’ntur; Idque admo’nitu C. Tria’rii feci’sse diceba’tur, ut primus incu’rsus visque mi’litum infringere’tur acie’sque distendere’tur, atque in suis ordi’nibus dispo’siti dispe’rsos adorire’ntur; leviu’sque casu’ra (esse) pila spera’bat in loco rete’ntis mili’tibus, quam si ipsi immi’ssis telis occurri’ssent, simul (spera’bat) fore ut duplica’to cursu Cae’saris mi’lites exanimare’ntur et lassitu’dine conficere’ntur. Quod nobis quidem nulla ratio’ne factum (esse) a Pompe’io vide’tur, propte’rea quod est quaedam a’nimi incita’tio atque ala’critas natura’liter inna’ta o’mnibus, quae stu’dio pugnae ince’nditur; hanc non repri’mere, sed auge’re imperato’res debent; neque frusta anti’quitus institu’tum est, ut signa undique conci’nerent clamore’mque unive’rsi to’llerent; quibus rebus et hostes terre’ri et suos incita’ri existimave’runt.
ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΟ
Ala se Pompeius prolegken te seos na hes anamen se efod of se Kaisar uke na an hes kineorsa ke na hes upomen na an se strat of illo apospaorsa. Ke hon legorba oti ke se Pompeius pragken toton, me se protrop of se Triarius, ina an se enik epitese ke se duname of se stratiotes suntriborsa ke ina an se strat diaspaorsa, ala ke ina an illos os diateorken in sead taksees prosbalorsa. Ke he elpidba oti se dorates ken pesba elafrione, ean se stratiotes krateorba in sead topes ke u ean se idies epiteba eno hes ripbin se beleses.
Sunhrone he elpidba oti hon genso, oste an se stratiotes of se Kaisar kopiaorsa, me duoipl epitese of se Kaisar, ke oste an hes ekantleorsa eneka se kopose. Toton fainor te nos oti hon genorsa par se Pompeius aneu oton logik, dioti hon uparh oton parotrunse of se pneumat ke oton protumi, on es enfut in se ol antropes fusike ke on ekaptor eneka se spoud of se mah. Se autokratores ofeil na u hes katapiez (ή u katapiezein) illon ala na hes auks (ή auksein) hon. Uke hon katieroorka mataie palaioten na se organes sunehe pantahoten ke na hes upso oles se kraug. Hes nomidka oti hes fobeso se ehtres outos ke oti hes protrepso sfeteros stratiotes.
6.2.3. Σχόλια.
prolegken, na hes anamen, na an hes kineorsa, na hes upomen, na an apospaorsa: είχε πει από πριν, να περιμένουν, να μην κινηθούν, να υπομένουν, να αποσπασθεί, ρήματα της κύριας και των τεσσάρων βουλητικών προτάσεων, se Pompeius: υποκείμενο, te seos: έμμεσο αντικείμενο, se efod: την έφοδο, αντικείμενο, of se Kaisar: του Καίσαρα, γενική υποκειμενική, se strat: ο στρατός, υποκείμενο, of illo: γενική κτητική.
hon legorba, oti pragken, ina an suntriborsa, ina an diaspaorsa, ina an prosbalorsa, os diateorken: λεγόταν, ότι είχε κάνει, για να συντριφθεί, για να διασπασθεί, για να προσβληθεί, που είχαν διατεθεί, ρήματα της κύριας, της ειδικής, των τριών τελικών και της αναφορικής πρότασης, se Pompeius: υποκείμενο, toton: αυτό, αντικείμενο, me se protrop: με προτροπή, εμπρόθετος προσδιορισμὀς τρόπου, of se Triarius: γενική υποκειμενική, se enik epitese ke se duname: υποκείμενα, of se stratiotes: γενική υποκειμενική, se strat: υποκείμενο, in sead taksees: στις τάξεις του, εμπρόθετος προσδιορισμός τοπου.
he elpidba, oti ken pesba, ean krateorba, ean se idies epiteba, eno hes ripbin: έλπιζε, ότι θα έπεφταν, αν κρατούνταν, αν έκαναν οι ίδιοι την επίθεση, ενώ έριχναν, ρήματα της κύριας, της ειδικής, των δύο υποθετικών και της τροπικής πρότασης, se dorates: τα ακόντια, υποκείμενο, elafrione: ελαφρότερα, επιρρηματικός προσδιορισμός τρόπου, se stratiotes: οι στρατιώτες, υποκείμενο, in sead topes: στις θέσεις τους, εμπρόθετος τόπου, se idies: οι ίδιοι, υποκείμενο, se beleses: τα βέλη, αντικείμενο.
he elpidba, oti hon genso, oste an kopiaorsa, oste an hes ekantleorsa: έλπιζε, ότι θα γίνει, ώστε να κουρασθούν, ώστε να εξαντληθούν, ρήματα της κύριας, της ειδικής και των δύο συμπερασματικών προτάσεων, sunhrone: συγχρόνως, επιρρηματικός τρόπου, se stratiotes: οι στρατιώτες, υποκείμενο, of se Kaisar: του Καίσαρα, γενική κτητική, me doipl epitese: με διπλή επίθεση, εμπρόθετος μέσου ή τρόπου, of se Kaisar: του Καίσαρα, γενική υποκειμενική, eneka se kopose: εξαιτίας της κόπωσης, εμπρόθετος αιτίας. toton fainor, oti hon genorsa, dioti hon uparh, on es enfut, on ekaptor: φαίνεται, ότι έγινε, διότι υπάρχει, που είναι έμφυτη, που εξάπτεται, ρήματα της κύριας, της ειδικής, της αιτιολογικής και των δύο αναφορικών προτάσεων, toton: αυτό, υποκείμενο, te nos: σε μας, έμμεσο αντικείμενο, par se Pompeius: από τον Πομπήιο, ποιητικό αίτιο, aneu oton logik: χωρίς κάποια λογική, εμπρόθετος εξαίρεσης ή τρόπου, oton parotrunse: κάποια παρότρυνση, υποκείμενο, of se pneumat: του πνεύματος, γενική υποκειμενική, oton protumi: κάποια προθυμία, υποκείμενο, enfut: έμφυτη, κατηγορούμενο, in se ol antropes: σε όλους τους ανθρώπους, εμπρόθετος τόπου μεταφορικά, fusike: φυσικά, από τη φύση, επιρρηματικός προσδιορισμός, eneka se spoud of se mah: εξαιτίας της σπουδής για μάχη, εμπρόθετος της αιτίας.
ofeil, na u hes katapiez, na hes auks: οφείλουν, να μην καταπιέζουν, να αυξάνουν, ρήματα της κύριας και των δύο βουλητικών προτάσεων, se autokratores: οι στρατηγοί, οι αυτοκράτορες, υποκείμενο.
hon katieroorka, na sunehe, na hes upso: έχει καθιερωθεί, να συνηχούν, να υψώνουν, ρήματα της κύριας και των δύο βουλητικών προτάσεων, mataie: μάταια, palaioten, από παλιά, se organes: τα όργανα, υποκείμενο, pantahoten: από παντού, oles: όλοι, υποκείμενο, se kraug: την κραυγή, αντικείμενο.
hes nomidka, oti hes fobeso, oti hes protrepso: έχουν νομίσει, ότι θα φοβίσουν, ότι θα προτρέψουν, ρήματα της κύριας και των δύο ειδικών προτάσεων, se ehtres: τους εχθρούς, αντικείμενο, outos: έτσι, sfeteros stratiotes: τους στρατιώτες τους, αντικείμενο.
6.3. Ασκήσεις.
6.3.1. Γράψε δίπλα στις αρχαίες ελληνικές λέξεις τις αντίστοιχες λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής:
ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ / ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ
ἄναξ < ἄνακτ-ος se
ἐπιμύθι-ον
ἀναστολ-ή
ἐπιμελέ-ομαι
ἀναστρέφ-ω eg
ἐπιμελητ-ής
ἀνατρέπ-ω
κατάλογ-ος
ἀνατρέφ-ω
καταναλό-ω
ἀποτρόπαι-ος
καταπλέ-ω
ἀπουσί-α
λαθραῖ-ος
ἀποφεύγ-ω
πόρν-η
6.3.2. Γράψε δίπλα στις λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής τις αντίστοιχες αρχαί- ες ελληνικές λέξεις:
ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ / ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ
dakru τὸ
nektar τὸ
deleat τὸ
ornit ἡ
Demetra ἡ
skotes τὸ
epat τὸ
Sokrates ὁ
tugatr ἡ
udat τὸ
Kalhas < Kalhant- ὁ
hor ἡ
korut ἡ
homat τὸ
kun ὁ
fuse ἡ
6.3.3. Συμπλήρωσε τους τύπους που λείπουν στον παρακάτω πίνακα:
Ονομαστική / ......................................................
Γενική / of eg, of nos, of hes, of teo of sfetera, of istos
Δοτική / .....................................................
Αιτιατική / .......................................................
Κλητική / .......................................................
6.3.4. Ανάλυσε γραμματικά και συντακτικά τις παρακάτω περιόδους:
Age tu leg te nos, o Demostenes, pu un ke pote tu iba eis se Atena. U gar uparhba otad autokinetes palai. Se matemat semeron esso peri se ski (σκιά) of ene on (ὄνος). Ton ge un tu leg, o Maria? Hon un deba (ἔδει, έπρεπε) se Demostenes na an he katabalsa oboles (οβολούς) te se illo? U bebaie, o Georgios. Age u tu paidid eti, o paid, dioti eg holoorso (χολόομαι, θυμώνω). Ean tu boul na an tu apohoresa (να αποχωρήσεις), age tu apohore, o matet! Se pater u duna, o mo fil, na an erhsa entade se tetart (tesseraik), ala he duna na an erhsa se pempt (penteik).
Age tu leg te nos, o paid, posad un odontes tu eh! Eg eh, o pater, tresdeka duo odontes in se mon stomat. Ke nun age tu leg te nos posad un pareies (παρειές, μάγουλα) tu eh! Eg eh duo pareies, o pater. Ke nun age tu leg te nos ane un (αν, εισάγει πλάγια ερώτηση) tu eh poll oftalmes. O pater, eg eh monon (μόνο) duo oftalmes. Aurion, o matet, age u erh eis se lukei ke age tu i sun se pater eis se iatr (ἰατρός, γιατρός)! Eg euharist tu, o didaskal. Age tu leg te nos, o Kleonike, ane un tu gno na tu horeu. Eg duna, o didaskal, na eg horeu polle agate. Euge, o Kleonike, tu esso agat horeutora. Age tu hair, o pater! Age vos hair, o paides!
6.3.5. Σχημάτισε περιόδους με τις λέξεις:
1. ala, se Kaisar, proleg, te, emeteros, na, anamen, se efod, of se ehtr.
2. hon legor, oti, se ellenes, prag, tatad, eneka, se, patrid.
3. he elpidba, oti se dorates, ken pesba, elafrione, eis, se ehtres.
4. sunhrone, he elpidba, oti, nos, genso, agation.
5. hon fainor, te nos, oti, se paid, genorso, agat antrop.
6. se strateges, ofeil, na hes agapa, sfeteros, stratiotes.
7. nos, nomidsa, oti, se paides, fobeorsa, se iatr.
8. se didaskal, legsa, te se matetes, na an u kineorsa, apo, se sfeterad, tesees.
9. ean, vos, meleta, vos, genso, agat, matetes, o, paid.
10. u, se eort, of se 25 of mart, hon katieroorka, mataie, o ellenes.
6.3.6. Μετάφρασε στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή τις περιόδους:
1. Δώσε μου αυτό, σε παρακαλώ.
2. Εσείς και οι στρατιώτες σας είστε καλύτεροι.
3. Και συ Έλληνας είσαι και εμείς Έλληνες είμαστε.
4. Λέω ότι πρέπει να περάσετε (diabain) το ποτάμι.
5. Θα πουν ότι είμαι σοφός αν και δεν είμαι.
6. Ζητάμε την ειρήνη και όχι τον πόλεμο, φίλοι μου.
7. Και εσύ και όλοι οι άλλοι γνωρίζετε ότι σας αγαπώ.
8. Μας ρώτησε αν (ane, πλάγια ερώτηση) θα μείνουμε σπίτι αύριο.
9. Και εγώ θα (ken, δυνητική) ήθελα να πάω μαζί σας στην Κόρινθο.
10. Οι δικοί σου λόγοι, ο Πλάτων, δεν είναι ίδιοι με τους δικούς μου.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 7