Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 9
ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΑΘΗΜΑ 9
ΜΙΑ ΤΕΧΝΗΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2008) --ΚώτσονΙωαν 19:46, 27 Αυγούστου 2009 (UTC)
ΜΑΘΗΜΑ 9. Η υποτακτική σύνδεση. Ονοματικές προτάσεις.
9.1.1. Γενικά για την υποτακτική σύνδεση και τις ονοματικές προτάσεις.
Στην υπόταξη οι προτάσεις συνδέονται με υποτακτικούς συνδέσμους, που συνδέουν μη ισοδύναμες προτάσεις, δηλαδή κύρια με δευτερεύουσα ή δευτερεύουσα με άλλη δευτερεύουσα που εξαρτάται από αυτήν. Στις ονοματικές προτάσεις των κλασικών γλωσσών, όπως και στην παρατακτική σύνδεση, το ρήμα γενικά μπαίνει μετά το υποκείμενο και πριν από το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο αλλά στη Σανσκριτική1, το ρήμα συνήθως μπαίνει στο τέλος της πρότασης, δηλαδή μετά το υποκείμενο και το αντικείμενο, ενώ στην αρχαία Ιρλανδική2 συνήθως, ιδιαίτερα στις ονοματικές προτάσεις, το ρήμα προηγείται του υποκειμένου και του αντικειμένου. Οι ονοματικές προτάσεις χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα σε προσωπικά ρήματα ή ονόματα με ρηματική σημασία, υποκείμενα σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις ή επεξήγηση σε ουδέτερο αντωνυμίας, συνήθως δεικτικής.
Η αρχαία ελληνική γλώσσα παράλληλα με τη χρήση του ειδικού απαρεμφάτου ανέπτυξε και τις ειδικές προτάσεις, αλλά δεν ανέπτυξε βουλητικές προτάσεις παράλληλα με τη χρήση του τελικού απαρεμφάτου. Η λατινική πάλι ανέπτυξε βουλητικές προτάσεις παράλληλα με τη χρήση του τελικού απαρεμφάτου, αλλά δεν ανέπτυξε ειδικές προτάσεις και περιορίστηκε στη χρήση μόνο του ειδικού απαρεμφάτου. Και οι δύο κλασικές γλώσσες, όπως και η Σανσκριτική και η αρχαία Ιρλανδική, ανέπτυξαν τις ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτηματικές και αναφορικές ονοματικές προτάσεις.
Οι ειδικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές - ουσιαστικές προτάσεις κρίσεως που εξειδικεύουν το γενικό και αόριστο νόημα ενός ρήματος ή μιας δεικτικής αντωνυμίας. Εξαρτώνται από ρήματα λεκτικά, αισθητικά και γνωστικά. Εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους ὅτι και ὡς, με το ὅτι, όταν το περιεχόμενο της ειδικής πρότασης θεωρείται κάτι το πραγματικό και με το ὡς, όταν θεωρείται κάτι το υποκειμενικό, αβέβαιο ή πιθανό. Οι ειδικές προτάσεις παίρνουν ως άρνηση το οὐ. Εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως, δηλαδή οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική, και με ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου, αλλά και σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιείται η οριστική για να δηλωθεί ότι το γεγονός θεωρείται βέβαιο.
Οι βουλητικές προτάσεις της λατινικής είναι ονοματικές ουσιαστικές προτάσεις, εκφράζουν το περιεχόμενο κάποιας βούλησης ή επιθυμίας και συμπληρώνουν ως αντικείμενα την έννοια ρημάτων που φανερώνουν εντολή, παράκληση, ευχή, επιθυμία. Εισάγονται με το σύνδεσμο ut. Μετά από ρήματα που σημαίνουν κωλύω, απαγορεύω κ.ά. η βουλητική πρόταση εισάγεται με το ne και σπανιότερα με το quo’minus. Όταν όμως τα ρήματα αυτά εκφέρονται με άρνηση, η βουλητική πρόταση εισάγεται με το quin ή το quo’minus. Εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική, ενεστώτα ή παρακειμένου, για να δηλώσουν σύγχρονο ή προτερόχρονο στο παρόν, όταν εξαρτώνται από ρήμα αρκτικού χρόνου, και παρατατικού ή υπερσυντελίκου, για να δηλώσουν σύγχρονο ή προτερόχρονο στο παρελθόν, όταν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου. Παίρνουν ως άρνηση το ne και σπανιότερα ut non, ut ne.
Οι ενδοιαστικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές - ουσιαστικές προτάσεις, κατά κανόνα επιθυμίας, που προσδιορίζουν ρήματα που εκφράζουν κυρίως φόβο, και δηλώνουν εκείνο για το οποίο φοβάται το υποκείμενο του ρήματος μήπως γίνει ή μήπως δε γίνει. Εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν φόβο, αμφιβολία, μέριμνα, δισταγμό, προφύλαξη. Εισάγονται με τους ενδοιαστικούς συνδέσμους μὴ και μὴ οὐ, με το μή, όταν εκφράζουν φόβο μήπως γίνει κάτι και με το μὴ οὐ, (σπανιότερα οὐ μὴ) όταν εκφράζουν φόβο μήπως δε γίνει κάτι, και στη Λατινική με το σύνδεσμο ne, όταν εκφράζουν φόβο μήπως γίνει ή έγινε κάτι, και με το ne non, κατά κανόνα όταν το ρήμα εξάρτησης έχει άρνηση, ή ut, όταν εκφράζουν φόβο μήπως δε γίνει ή δεν έγινε κάτι.
Εκφέρονται κανονικά με υποτακτική αλλά και με ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου και ο φόβος αναφέρεται στο παρελθόν. Όταν δηλώνουν κάτι το πραγματικό και όχι ενδεχόμενο εκφέρονται και με οριστική και σε αυτήν την περίπτωση είναι προτάσεις κρίσης. Πολύ σπάνια εκφέρονται και με δυνητική ευκτική αλλά και με δυνητική οριστική, όταν το φοβερό θεωρείται απραγματοποίητο. Στη Λατινική εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική, ενεστώτα ή παρακειμένου, για να δηλώσουν σύγχρονο ή προτερόχρονο στο παρόν, όταν εξαρτώνται από ρήμα αρκτικού χρόνου, και παρατατικού ή υπερσυντελίκου, για να δηλώσουν σύγχρονο ή προτερόχρονο στο παρελθόν, όταν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου.
Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση. Εισάγονται οι μερικής άγνοιας με ερωτηματικές αντωνυμίες και με αναφορικές ή αναφορικές αοριστολογικές αντωνυμίες ή επιρρήματα. Οι διμελείς ερωτήσεις ολικής άγνοιας εισάγονται με το πότερον ή πότερα … ἤ ή με τα εἰ … ἤ, εἴτε … εἴτε και οι μονομερείς ολικής άγνοιας με τα εἰ, (και κάποτε με το ἆρα) εἰ οὐ, εἰ μή και στη Λατινική με το si, η μονομελής και όταν είναι διμελής εισάγεται στο πρώτο μέρος με το utrum ή το ne και στο δεύτερο μέλος με το an ή και με σκέτο το an ή το ne στο δεύτερο. Το ή όχι σε πλάγια διμελή ερώτηση εκφέρεται με το necne.
Με ρήματα εξάρτησης που σημαίνουν απόπειρα εισάγονται με το si και μετά τα ρήματα du’bito, ne’scio, haud scio κ.τ.ό. ή τη φράση ince’rtum est εισάγονται με το an. Μετά από ρήματα ή φράσεις αρνητικές εισάγονται με το quin. Εκφέρονται με υποτακτική και παίρνουν ως άρνηση το ne ή το non. Εκφέρονται με οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική και παίρνουν συνήθως ως άρνηση το οὐ, ή απορηματική υποτακτική, και παίρνουν ως άρνηση το μή, ή με ευκτική του πλάγιου λόγου, όταν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου.
Οι αναφορικές προτάσεις και στις δύο γλώσσες είναι δευτερεύουσες ονοματικές, που λειτουργούν ως ονόματα μέσα στην περίοδο, και χωρίζονται σε ουσιαστικές, που λειτουργούν ως ουσιαστικά, και επιθετικές, που λειτουργούν ως επίθετα, δηλαδή ως επιθετικοί ή κατηγορηματικοί προσδιορισμοί. Μπορεί να είναι προσθετικές, δηλαδή να μην αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα, οπότε συνήθως χωρίζονται με κόμμα, και προσδιοριστικές, δηλαδή αναγκαίοι όροι, οπότε δε χωρίζονται με κόμμα. Οι αναφορικές ονοματικές προτάσεις συνήθως προσδιορίζουν, διασαφηνίζουν ή αναφέρονται σε κάποιον όρο μιας άλλης πρότασης που υπάρχει ή εννοείται.
Εισάγονται με τις αναφορικές και αναφορικές αοριστολογικές αντωνυμίες, εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως ὴ επιθυμίας, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, αλλά και με ευκτική του πλάγιου λόγου. Όταν είναι προτάσεις κρίσης δέχονται άρνηση οὐ και όταν είναι προτάσεις επιθυμίας δέχονται άρνηση μή. Στη Λατινική εκφέρονται με οριστική όταν δηλώνουν κάτι το πραγματικό και υποτακτική, όταν το περιεχόμενό τους παρουσιάζεται ως προσδοκώμενο, δυνατό ή μη δυνατό ή όταν δηλώνουν επανάληψη ή υποκειμενική γνώμη ή βρίσκονται σε πλάγιο λόγο. Όταν είναι προτάσεις κρίσης δέχονται συνήθως άρνηση non και όταν είναι προτάσεις επιθυμίας δέχονται άρνηση ne.
9.1.2. Η υποτακτική σύνδεση και οι ονοματικές προτάσεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής.
Τα είδη των ονοματικών προτάσεων της Νεοϊνδοευρωπαϊκής είναι ίδια με τα πέντε είδη που αναπτύχθηκαν στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, δηλαδή οι ειδικές, οι βουλητικές, οι ενδοιαστικές, οι πλάγιες ερωτηματικές και οι αναφορικές ονοματικές προτάσεις. Στις ονοματικές προτάσεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής κατά κανόνα το ρήμα μπαίνει μετά το υποκείμενο, από το οποίο και προσδιορίζεται ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό, και πριν από το αντικείμενο ή κατηγορούμενο, το οποίο προσδιορίζεται από τη θέση που έχει μετά το ρήμα ως προς την πτώση. Δεν υπάρχει η δυνατότητα ελεύθερης1 μετακίνησης των όρων της πρότασης, που ήταν χαρακτηριστικό της Ινδοευρωπαϊκής αλλά και των κλασικών γλωσσών.
Οι ονοματικές προτάσεις χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα σε προσωπικά ρήματα ή ονόματα με ρηματική σημασία, υποκείμενα σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις ή επεξήγηση σε ουδέτερο αντωνυμίας, συνήθως δεικτικής. Έχουν απλούστατη δομή και ευρύτατη χρήση, διότι δεν υπάρχουν το ειδικό και τελικό απαρέμφατο και η κατηγορηματική και επιθετική μετοχή της αρχαίας Ελληνικής, της Λατινικής, της Σανσκριτικής2 και της αρχαίας Ιρλανδικής3 αλλά και άλλων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, που αναπληρώνονται από τις ονοματικές προτάσεις. Εξαρτώνται από πλήθος ρημάτων σχετικών με το νόημά τους και ο τρόπος εισαγωγής και εκφοράς τους είναι απλούστατος και φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισαγωγή
Ειδικές / oti , oti u
Βουλητικές / na, na u
Διστακτικές / men, men u
Πλάγιες ερωτηματικές / to, ta, ton κ.ά., ane
Αναφορικές ονοματικές / o, a, on, os, as, ad κ.ά.
'Εκφέρονται με οριστική χωρίς ή με εγκλιτικά μόρια (an, ken, un) ανεξάρτητα από το ρήμα εξάρτησης.
Όταν το περιεχόμενο της ονοματικής πρότασης θεωρείται κάτι το υποκειμενικό, αβέβαιο ή πιθανό ο εισαγωγικός σύνδεσμος συνοδεύεται από το μόριο taha και όταν θεωρείται προσδοκώμενο από το εγκλιτικό μόριο an, το οποίο συνήθως συνοδεύει τον εισαγωγικό σύνδεσμο, όταν το ρήμα βρίσκεται σε παρελθοντικό χρόνο αλλά η ενέργεια αναφέρεται στο μέλλον. Η άρνηση σε όλες τις περιπτώσεις είναι u. Εκφέρονται με κάθε χρόνο και ιδιαίτερα με ενεστώτα όταν δηλώνουν διάρκεια, αόριστο όταν δηλώνουν στιγμιαία πράξη και παρακείμενο όταν δηλώνουν συντελεσμένη πράξη. Δεν αλλάζουν όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο και εκφέρονται με το χρόνο που ταιριάζει λογικά στο νόημα.
Οι πλάγιες μονομελείς και διμελείς ερωτηματικές προτάσεις ολικής άγνοιας εισάγονται με το ane στο δεύτερο μέλος και το ή όχι σε πλάγια διμελή ερώτηση εκφέρεται με το ane u. Όλες οι ερωτήσεις, ευθείες και πλάγιες, μπορεί να εισάγονται και με το ερωτηματικό μόριο un, un u, που μπαίνει αμέσως μετά την εισαγωγική ερωτηματική λέξη ή αμέσως μετά την προσωπική αντωνυμία. Οι αναφορικές ονοματικές προτάσεις, που λειτουργούν ως ονόματα μέσα στην περίοδο και χωρίζονται σε ουσιαστικές, που λειτουργούν ως ουσιαστικά, και επιθετικές, που λειτουργούν ως επίθετα, δηλαδή ως επιθετικοί ή κατηγορηματικοί προσδιορισμοί, μπορεί να είναι προσθετικές, δηλαδή να μην αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα, οπότε συνήθως χωρίζονται με κόμμα, και προσδιοριστικές, δηλαδή αναγκαίοι όροι, οπότε δε χωρίζονται με κόμμα.
9.2.1. Λεξιλόγιο.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ / ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ
ΛΕΞΗ - ΘΕΜΑ / ΛΕΞΗ - ΣΗΜΑΣΙΑ
δεῖ < δέ-ει - de / de, hon - πρέπει
ἔδει - deba / deba, hon - έπρεπε
δεήσει - deso / deso, hon - θα πρέπει
ἀναμέν-ω - anamen / anamen, eg - περιμένω
ἀλλοδαπ-ός - allodap / allodap, se - ξένος
δαπανηρ-ός - dapaner / dapaner, se - ακριβός
ἱκανῶς - ikane / ikane - αρκετά
συνήθης < -εσος - sunetes / sunetes, se - συνήθης
συνήθως - sunetes / sunetese - συνήθως
φιλο-ξενέ-ω - filoksene / filoksene, eg - φιλοξενώ
ἐπισκέπτης - episkept / episkept, se - επισκέπτης
κανονικῶς - kanonike / kanonike - κανονικά
λεωφορεῖ-ον - leoforei / leoforei, se - λεωφορείο
λεπτόν - lept / lept, se - λεπτό
δευτερόλεπτον - deuterolept / deuterolept, se - δευτερόλεπτο
μισθό-ομαι - mistoul / mistoul, eg - νοικιάζω
αὐτοκίνητον - autokinet / autokinet, se - αυτοκίνητο
κοστίζ-ω - kostid / kostid, eg - στοιχίζω
ἐξαρτά-ομαι - ekarta / ekartaor, eg - εξαρτώμαι
ἀνησυχέ-ω - anesuhe / anesuhe, eg - ανησυχώ
θεῖ-ος - tei / tei, se - θείος
ἀποκτά-ω - apokta / apokta, eg - αποκτώ
ἔντυπον - entup / entup, se - έντυπο
ὑπογράφ-ω - upograf / upograf, eg - υπογράφω
ἑστιατόρι-ον - estiatori / estiatori, se - εστιατόριο
ἐξαίρετ-ος - ekairet / ekairet, se - εξαίρετος
ἁμαξοστοιχί-α - amaksostoihi / amaksostoihi, se - τρένο
ἀναχωρέ-ω - anahore / anahore, eg - αναχωρώ
λυπέ-ομαι - lupe / lupeul, eg - λυπέομαι
ἐρωτά-ω - erota / erota, eg - ερωτώ
τμῆμα < τμήματ-ος - tmemat / tmemat, se - μέρος
Πάτραι - Patrai / Patrai, se - Πάτρα
9.2. 2. Κείμενο.
ΑΓΓΛΙΚΟ
Mary: We’ ll just have to wait for your father, Peter. Peter: Where is he staying, Mary? Mary: At the Park Hotel, Peter. Do you know what it’s like? Peter: I’ m afraid I don’ t. I’ m a stranger here. Mary: It’s fairly expensive, but it’ s good. I usually put my visitors up there. Peter: How do I get there from here? Mary: Well, normally the best way is by bus. Peter: I see. How long does it take? Mary: About fifteen mimutes, but you could rent a car. Peter: How much does it cost to rent one? Mary: That depends on the car. Don’ t worry, my uncle is hiring one for you. I’ ve got the forms here for you to sign. Peter: Ah, fine. Do you know any good restaurants near the hotel? Mary: There’ is the one my father always go to. It’s an excellent restaurant. Peter: Oh, Mary, what time does my train leave for Athens? Mary: Sorry, I don’ t know. I’ ll ask my father. But what part of Greece do you come from? Peter: I usually say Patras. Mary: Oh, how long are you staying in Athens? Peter: Well, I expect to be workink here for several months. Mary: That’ s very good, Peter. Peter: Thank you, Mary.
ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΟ
Maria: Hon de nun na nos anamen teo pater, o Petros. Petros: Pu un he diamenin (διαμένω, μένω), o Maria? Maria: In se ksenodohei «Park», o Petros. Tu gno pos un se ksenodohei es? Petros: Eg fobeor oti u eg gno, eg es ene allodap entade. Maria: Hon es polle dapaner, ala hon es agat. Eg filoksene mos episkeptes sunetese ekei. Petros: Pos un eg duna na an eg isa (ή isaein) ekei apo entade? Maria: Eien, se agatist trop es me se leoforei. Petros: Agate, poson un hon apeh apo entade? Maria: Peri se deka pente leptes, ala tu duna na an tu misto (ή mistoein) ene autokinet. Petros: Poson un hon kostid na an eg misto ene? Maria: Hon ekarta apo se autokinet. Age u tu anesuhe, mo tei mistoin ene nun te tu.
Eg eh entade se entupes, ina an tu upografsa illad. Petros: Agate. Tu un gno ene agat estiatori peri se ksenodohei? Maria: Hon uparh illon eis on mo pater i aei. Hon es ene ekairet estiatori. Petros: Ioo, Maria, ton un or mon amaksostoihi anahore pros se Atena? Maria: Eg lupeor, eg u gno. Eg erotaso mo pater. Ala ek ton un tmemat of se Ellas tu katagor? Petros: Eg leg sunetese ek se Patrai. Maria: Poson un hron tu diamenso in se Atena? Petros: Eien, eg anamen na eg ergaz (ή ergazein) entade peri ene menes. Maria: toton es polle agat, o Petros. Petros: Eg euhariste, o Maria.
9.2.3. Σχόλια.
hon de, na nos anamen, un he diamenin, tu gno, pos un es, eg fobeor, oti u eg gno, eg es, hon es, ala hon es agat, eg filoksene: πρέπει, να περιμένουμε, πού μένει, ξέρεις, πώς είναι, φοβάμαι, ότι δεν ξέρω, είμαι, είναι, φιλοξενώ, ρήματα της κύριας, της βουλητικής, της ευθείας ερώτησης, της πλάγιας ερώτησης, της κύριας, της ειδικής και των τεσσάρων κύριων προτάσεων, teo pater: τον πατέρα σου, αντικείμενο, in se ksenodohei «Park»: στο ξενοδοχείο «Πάρκ», εμπρόθετος στάσης σε τόπο, se ksenodohei: το ξενοδοχείο, υποκείμενο, ene allodap: ξένος, κατηγορούμενο, polle: πολύ, επιρρηματικός ποσού, dapaner, agat: ακριβό, καλό, κατηγορούμενα, mos episkeptes: τους επισκέπτες μου, αντικείμενο, sunetese: συνήθως, επιρρηματικός προσδιορισμός.
pos un eg duna, na an eg isa, es, poson un hon apeh, ala tu duna, na an tu misto, poson un hon kostid, na an eg misto: πώς μπορώ, να πάω, είναι, πόσο απέχει, αλλά μπορείς, να νοικιάσεις, πόσο κοστίζει, να νοικιάσω, ρήματα της ευθείας ερώτησης, της βουλητικής, της κύριας, της ευθείας ερώτησης, της κύριας, της βουλητικής, της ευθείας ερώτησης και της βουλητικής πρότασης, apo entade: από εδώ, εμπρόθετος προσδιορισμός της από τόπου κίνησης, se trop: ο τρόπος, agatist:άριστος, επιθετικός προσδιορισμός, me se leoforei: με το λεωφορείο, εμπρόθετος μέσου, peri se deka pente leptes: περίπου δεκαπέντε λεπτά, εμπρόθετος χρόνου, ene autokinet: κάποιο αυτοκίνητο, αντικείμενο, poson: πόσο, επιρρηματικός ποσού, ene: κάποιο, αντικείμενο.
hon ekarta, age u tu anesuhe, mo tei mistoin, eg eh entade, ina an tu upografsa, tu un gno, hon uparh, eis on i, hon es, ton un hor anahore: εξαρτάται, μην ανησυχείς, ο θείος μου νοικιάζει τώρα, έχω εδώ, για να υπογράψεις, ξέρεις, υπάρχει, στο οποίο πηγαίνει, είναι, τι ώρα αναχωρεί, ρήματα των τεσσάρων κύριων, της τελικής, της ευθείας ερώτησης, της κύριας, της αναφορικής και της ευθείας ερώτησης, apo se autokinet: από το αυτοκίνητο, εμπρόθετος της εξάρτησης, te se: για σένα, δοτική χαριστική, se entupes, illad: τα έντυπα, τα, αντικείμενα, ene agat estiatori: κάποιο καλό εστιατόριο, αντικείμενο, peri se ksenodohei: γύρω, κοντά στο ξενοδοχείο, εμπρόθετος τόπου, aei: πάντοτε, επιρρηματικός χρόνου, ekairet: εξαιρετικό, επιθετικός προσδιορισμός, ton un or: τι ώρα, αιτιατική χρόνου, mon amaksostoihi: το τρένο μου, υποκείμενο, pros se Atena: για την Αθήνα.
eg lupeor, eg u gno, eg erotaso, tu katagor, eg leg, poson un tu diamenso, eg anamen, na eg ergaz, soto es, eg euhariste: λυπάμαι, δεν ξέρω, θα ρωτήσω, κατάγεσαι, λέω, πόσο θα μείνεις, περιμένω, να εργάζομαι, αυτό είναι, ευχαριστώ, ρήματα των τριών κύριων, της ευθείας ερώτησης, της κύριας, της ευθείας ερώτησης, της κύριας, της βουλητικής και των δύο κύριων προτάσεων, mo pater: τον πατέρα μου, αντικείμενο, ek ton un tmemat: από ποιο μέρος, εμπρόθετος προέλευσης ή καταγωγής, of se Ellas: της Ελλάδας, γενική διαιρετική, peri ene menes: μερικούς μήνες, εμπρόθετος χρονικής διάρκειας.
9.3. Ασκήσεις.
9.3.1. Γράψε δίπλα στις αρχαίες ελληνικές λέξεις τις αντίστοιχες λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής:
ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ / ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ
ψιλ-ός> ἄδενδρος se psil
φιλοσοφέ-ω
ψιλό-ω eg psilo
φιλότης < -ητος
ψιμύθι-ον
φιλότιμ-ος
ψόγ-ος
φιλοτιμί-α
ψέγ-ω
φιλόφρων < -ονος
ψῦξις < ψύξε-ως
φίλτρ-ον
ψῦχ-ος<ψύχεσ-ος
φλόξ < φλογ-ός
ψοφέ-ω
φλύαρ-ος
9.3.2. Γράψε δίπλα στις λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής τις αντίστοιχες αρχαίες ελληνικές λέξεις:
ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ / ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ
pleromat τὸ
ktetor ὁ
plesmon ἡ
ktese ἡ
plint ἡ
ktise ἡ
ploi τὸ
kukeon ὁ
plo ὁ
kuklo ρ.
plunteri τὸ
kulik ἡ
ploim ὁ
kumat τὸ
pne ρ.
kumbal τὸ
9.3.3. Συμπλήρωσε τα κενά με προτάσεις στον παρακάτω πίνακα:
ΕΙΔΟΣ / ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ειδική / ...................................................................
Βουλητική / ..................................................................
Ενδοιαστική / ..............................................................
Πλάγια ερωτηματική / Eg u gno to pragsa ton, o pater.
Ονοματική αναφορική / ........................................................
Ειδική / .................................................................
Βουλητική / Se didaskal u boul na an feugsa apo se lukei.
Ενδοιαστική / .............................................................
Πλάγια ερωτηματική / ........................................................
Ονοματική αναφορική / .......................................................
9.3.4. Ανάλυσε γραμματικά και συντακτικά τις παρακάτω περιόδους:
Se stratiotes diagnosa oti se fob esba ken. Se kategor leg oti eg es ubrist. Se Kuros legba oti se stratei esba kontra se basile. Nos deikso te se barbares oti nos duna na nos timore se ehtres. Se Sokrates legba oti u ken he adikeba. Se Frunihos legba oti se ehtres epiteso eis se stratoped. Se atenaies legba oti tatad u gensa orte. Amese vos gnoso oti nos leg aletes pragmates. Se pater legsa na an nos isa eis se oik. Nos parakaleso se mater na an ha erh eis se oik. He keleusa na oles apeh apo se mah. Se Arria antiboleba na an ha topoteorsa sun se suzug. Se Temistokles peitsa se la na an se stol kataskeuazorsa.
Eg fobeor men eg an patsa se eshates. Se Kuros fobeorba men an se papp apotnesa. Hes fobeorsa men an se strateumat epitesa kontra sosto. Hes fobeorsa men an se strateumat epitesa kontra illos. Vos fobeorsa men an se strateumat epitesa kontra istos. He erotaba isto ge poson he eh hrus in se oik. Hes erotaba illos tos hes esba. Hes erotaba se Te ane deba na hes poleme. Eg u gno ane eg poieso se dikaies. Osto eh se gnose of se istori he es olbi. He apotne ne illo o ge se Tees agapa. Eg mise se antropes os es kak.
9.3.5. Σχημάτισε περιόδους με τις λέξεις:
1. pu, un, pater, teo, diamenin, ke, pu, mater, eh, se, oik?
2. mo, fil, ke, ma fila, diamen, in se ksenodohei «Park».
3. eg fobeor, oti, u, eg gno, pu, se pater, ika, nun.
4. poson, un, hon kostid, na, an, eg misto, ene autokinet, agat, ke megal?
5. eg filoksene, mos, episkeptes, sunetese, in, mo, oik, on, es, megal, ke, kal.
6. age u tu anesuhe, mo tei, boeteso, tu ge, na an tu apoktasa, ene, oik.
7. se agatist, trop, ina an, tu isa, eis Atena, es, na an, tu isa, me se leoforei.
8. eg eh, entade, ol, se entupes, ina an tu upografsa illad.
9. o Maria, ton un or, mon amaksostoihi, anahore pros se Pireus?
10. eg lupeor, eg u gno, ke, eg boul, na an eg erotasa, mo pater.
9.3.6. Μετάφρασε στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή τις περιόδους:
1. Πού πηγαίνουν οι στρατιώτες μας, Πέτρο;
2. Η Μαρία λέει ότι πηγαίνουν για να πολεμήσουν για την πατρίδα.
3. Νομίζεις ότι λέει αλήθεια η Μαρία ή ότι θέλει να μας λοιδορήσει;
4. Ο Σωκράτης έλεγε ότι δεν ήθελε να αδικεί εκείνους που τον αδικούσαν.
5. Σας παρακαλώ, βοηθήστε τη μητέρα μου να πάει στο σπίτι.
6. Δε φοβάμαι μήπως πεθάνουν οι γονείς μου, γιατί δεν είναι μεγάλοι.
7. Είπε σε όλους μας να απέχουμε από το μάθημα, για να μας βοηθήσει.
8. Με ρώτησε αν έχω όλα τα βιβλία και τα τετράδια του μαθήματος.
9. Τον ρώτησα ποιο βιβλίο του άρεσε περισσότερο.
10. Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει, όπου πηγαίνω.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 10