Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 5 Συνέχεια

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 5 Συνέχεια

(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2007)

5.3.1. Να αναλύσεις και να μεταφράσεις τους διαλόγους:

Α. Αρχαία ελληνικά:

Διδάσκαλος: Γεωργίου Πέτρος.

Μαθητής: Πάρειμι, ὦ διδάσκαλε.

Διδάσκαλος: Βούλει ἆρα εἰς πίνακα ἐλθεῖν;

Μαθητής: Πάνυ μὲν οὖν.

Διδάσκαλος: Ἐλθὲ καὶ γράψον τῷ πίνακι τοὺς χρόνους τοῦ ρήματος «ὁρῶ»!

Μαθητής: Ὁρῶ, ἑώρων, ὄψομαι, εἶδον, ἑώρακα, ἑωράκειν.

Διδάσκαλος: Εὖγε! Κλῖνον νῦν τὸ «ἑώρων»!

Μαθητής: Ἑώρων, ἑώρας, ἑώρα, ἑωρῶμεν, ἑωρᾶτε, ἑώρων.

Διδάσκαλος: Σύνθες καὶ παράδειγμά τι χρώμενος τῷ «ἑώρας»!

Μαθητής: Οὐκ ἑώρας τὸν διδάσκαλον διδάσκοντα τοὺς μαθητάς.

Διδάσκαλος: Μετάγραψον αὐτὸ ἐν τῇ διαλέκτῳ ἡμῶν.

Μαθητής: Δεν έβλεπες το δάσκαλο να διδάσκει τους μαθητές.

Διδάσκαλος: Σύνθες καὶ παράδειγμά τι χρώμενος τῷ «ὄψομαι»!

Μαθητής: Μήτηρ ἐμὴ ἐλήλυθεν ὀψομένη σε, ὦ διδάσκαλε.

Διδάσκαλος: Μετάγραψον.

Μαθητής: Η μητέρα μου ήλθε για να σε δεί, δάσκαλε.

Διδάσκαλος: Τί οὖν, ὦ παῖ, βούλεται ἐνθάδε (εδώ) ἡ μήτηρ ποιεῖν;

Μαθητής: Δῶρόν τί σοι δοῦναι, ὦ διδάσκαλε.

Διδάσκαλος: Οὐκ αἰσχύνει τοιαῦτα λέγων, ὦ παῖ; Μή τείνειν ἄγαν (μην το παρατραβάς)!

Μαθητής: Σαφῶς σοι φράσω (θα στο πω ξεκάθαρα), ὦ διδάσκαλε, μήτηρ ἥκει δῶρον κομίζουσά σοι.

Διδάσκαλος: Σίγα, ὦ κακόδαιμον! Ἦ δεινόν ἐστι τοιαῦτά με ἀκούειν.

Μαθητής: Τί δαὶ ἀγανακτεῖς κατ’ ἐμοῦ, ὦ διδάσκαλε; Ἅπασά σοι τόδε ἡ τάξις δίδωσι.

Διδάσκαλος: Ἰαυοῖ! Εὖ γε, ἴθι!

Μαθητής: Χαῖρε!

Διδάσκαλος: Καὶ σύ γε! Εὐχαριστῶ ὑμῖν ἅπασι.

Β. Λατινικά:

Praeceptor: Georgiou Petrus!

Discipulus: Adsum (παρών), magi’ster.

Praeceptor: Scisne (ξέρεις) quid hodie (σήμερα) habea’mus (έχουμε, υποτακτική)?

Discipulus: Gramma’tica, de verbis (για τα ρήματα), magi’ster.

Praeceptor: Veni et scribe (γράψε) in ta’bula te’mpora (τους χρόνους) verbi “vi’deo”!

Discipulus: Vi’deo, vidi, visum, vide’re.

Praeceptor: Decli’na (κλίνε) nunc verbum «vide’bam»!

Discipulus: Vide’bam, vide’bas, vide’bat, videba’mus, videba’tis, vide’bant.

Praeceptor: Bene. Co’mpone (σύνθεσε) nunc exe’mplum aliquod cum verbo “vide’bas”!

Discipulus: Non vide’bas magi’strum sede’ntem (να κάθεται) in sede (έδρα, θέση) sua.

Praeceptor: Bene. Nunc transfer (μετάφρασε) id in li’ngua nostra (γλώσσα μας)!

Discipulus: Δεν είδες το δάσκαλο να κάθεται στην έδρα.

Praeceptor: Ubi ibis serum diei ho’die (πού θα πας αργά το βράδυ σήμερα)?

Discipulus: In discothe’cam, ad salta’ndum (για χορό), magister.

Praeceptor: Nonne domi nocte do’rmies (δε θα κοιμηθείς σπίτι τη νύχτα)?

Discipulus: Certi’ssime, magister, cras (αύριο) festus dies (γιορτή) est.

Praeceptor: Euge! I nunc in sedi’le (θρανίο) tuum!

Discipulus: Vale!

Praeceptor: Vale tu quoque!

Discipuli: Tintina’bulum, tintina’bulum, magi’ster.

Praeceptor: Bene, ite in a’uleam!

5.3.2. Αναγνώρισε τις ευθείες ερωτήσεις στις παρακάτω προτάσεις:

1. Οἴμοι, τί δράσω; Ποῖ φύγω μητρὸς χεῖρας;

2. Πότερον βίαν φῶμεν ἤ μὴ φῶμεν εἶναι;

3. Βούλεσθε οὖν συνέδριον κατασκευάσωμεν;

4. Τίς ἄν θεῶν σοι τάδε ἰδεῖν δοίη;

5. Τί δὲ περὶ θεῶν καὶ ἡρώων λέγοις ἄν;

1. Quae amici’tia inter malos (ανάμεσα σε κακούς) esse posset?

2. Qui fo’rtiter (γενναία) pugna’bant, Graeci aut Persae?

3. Quae dicu’ntur (λέγονται) Home’ri o’pera (έργα) esse?

4. Quid putas optabi’lius (πιο επιθυμητό, πιο ευκταίο) amici’tia (από τη φιλία) esse?

5. Utrum sena’tus an co’nsules potentio’res (ισχυρότεροι) erant?

5.3.3. Ανάλυσε τις παρακάτω ευθείες ερωτήσεις:

1. Διὰ τὶ ἀθυμεῖς (δεν έχεις κέφια), ὦ Σώκρατες;

2. Ἔχεις βέλτιον (είσαι καλύτερα), ἔχεις καλῶς, ὦ διδάσκαλε;

3. Ἀλλὰ τί δρῶσιν οἱ στρατηγοί;

4. Ποῦ ‘στιν ὁ πατήρ;

5. Πῶς ἀπώλετο ἡ θυγάτηρ, ὦ μῆτερ;

6. Τὶ γὰρ κωλύει ὑμᾶς;

7. Τὶ δῆτα μέλλεις (γιατί καθυστερείς);

8. Οὐ πρὸς γέλωτα τὰ πράγματά εἰσι;

9. Quid Calama’ta est? (Τι είναι η Καλαμάτα;)

10. Ubi pater tuus erat? (Πού ήταν ο μπαμπάς σου;)

11. Ubi serva’mur nummos? (Πού φυλάμε τα χρήματα;)

12. Et nunc quo’modo adve’nies? (Και τώρα, πώς θα ’ρθεις;)

13. Pote’sne mihi explica’re? (Μπορείς να μου εξηγήσεις;)

14. Quinam hac versa’ris? (Πώς και βρίσκεσαι εδώ;)

15. Quo’modo res facta est? (Πώς έγινε η δουλειά;)

16. Nonne ho’die dies festus est? (Δεν είναι γιορτή σήμερα;)

5.3.4. Να μετατρέψεις σε ευθείες ερωτήσεις τις παρακάτω εκφράσεις:

1. Χρὴ λέγειν τὰ καίρια (Πρέπει να λέμε τα κατάλληλα λόγια).

2. Τὸν πλοῦτον πολλοὶ ἐμίσησαν (Πολλοί μίσησαν τον πλούτο).

3. Κρούω τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου (Προαναγγέλλω κάποιο δυσάρεστο γεγονός).

4. Ἤρξατο χειρῶν ἀδίκων (Άρχισε πρώτος τις άδικες πράξεις).

5. Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται (Στη δυστυχία όλοι σε εκμεταλλεύονται).

6. Cedant arma togae! (Ας υποχωρεί ο πόλεμος μπροστά στην ειρήνη!)

7. Cartha’go dele’nda est! (Η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί!)

8. Graeca sunt, non legu’ntur (Ελληνικά είναι, δε διαβάζονται).

9. Qui bis scribit bis legit (Όποιος γράφει δύο φορές δύο φορές διαβάζει).

10. Silent leges inter arma (Οι νόμοι χάνουν την αξία τους στον πόλεμο).

5.3.5. Να μετατρέψεις σε απλές καταφατικές προτάσεις τις ευθείες ερωτήσεις:

1. Ἆρ’ οὖν οὐχ’ οὕτως ἔλεγες;

2. Ἦ (αλήθεια) τέθνηκεν Πλάτωνος πατήρ;

3. Μή τι νεώτερόν τι ἀγγέλλεις;

4. Εἶτα πῶς οὐκ εὐθὺς ἐπήγειράς (ξύπνησες) με;

5. Μῶν (μήπως λοιπόν δεν) τί σε ἀδικεῖ Πρωταγόρας;

6. Nonne spero (ελπίζω) dum spiro (αναπνέω)?

7. Quid ex fene’stra (παράθυρο) specta’tis (κυττάτε)?

8. Quid, heri (χθες), in casa (σπίτι), para’bas (ετοίμαζες), fe’mina?

9. Prandiu’mne (γεύμα) pu’eris (παιδιά) para’bas?

10. Nonne Neptu’nus (Ποσειδώνας) fi’lius Satu’rni (Κρόνου) erat?

5.3.6. Μετάφρασε στα αρχαία ελληνικά και λατινικά τις εκφράσεις:

ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ:

1. Πότε είναι φυσικό να έλθουν οι εχθροί;

2. Είναι φυσικό οι εχθροί να έλθουν το ξημέ-ρωμα;

3. Ποιους συγκαλεί πρώτα ο Ξενοφών;

4. Ο Ξενοφών συγκαλεί πρώτα τους λοχαγούς του Προξένου.

5. Όταν συγκεντρώθηκαν οι λοχαγοί τι είπε ο Ξενοφών;

6. Βλέπω το δάσκαλο να διδάσκει.

7. Ποιος διδάσκει τους μαθητές;

8. Ο δάσκαλος διδάσκει τους μαθητές.

9. Ήρθε η μητέρα μου.

10. Μπράβο, πήγαινε!

ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ:

1. Γιατί λυπούμαστε; Λυπούμαστε γιατί απουσιάζαμε.

2. Γιατί με κάλεσε ο παππούς σου;

3. Ο παππούς του με εκάλεσε για να δώ τον κήπο του.

4. Γιατί δε μας απαγγέλλεις αμέσως;

5. Πώς λένε τον παππού σου;

6. Είμαι παρών, δάσκαλε.

7. Έλα και γράψε!

8. Δεν έβλεπες το μαθητή να κάθεται στη θέση του.

9. Τον βλέπω.

10. Καλά, τώρα μετάφρασε!

5.4. Αρχαιομάθεια.

1. ὁρῶν ἐν οἵοις πράγμασίν ἐσμεν:

Ο Κύρος, γιος του Δαρείου Β΄ και της Παρυσάτιδας, συγκέντρωσε στρατεύματα, για να εκθρονίσει τον αδελφό του Αρταξέρξη το Β΄, το Μνήμονα, και να γίνει εκείνος βασιλιάς των Περσών. Μέσα σε αυτά ήταν και ένα σώμα 14000 περίπου Ελλήνων μισθοφόρων με αρχηγό τον Κλέαρχο το Λακεδαιμόνιο και άλλους Έλληνες στρατηγούς. Η σύγκρουση έγινε στα Κούναξα, βόρεια της Βαβυλώνας, το 401 π.Χ., νίκησαν τα στρατεύματα του Κύρου, αλλά σκοτώθηκε ο ίδιος. Έτσι οι Έλληνες μισθοφόροι έμειναν μόνοι μέσα στο αχανές Περσικό Κράτος και πολλές φορές βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση. Ο Ξενοφών συνόδευε το στράτευμα, αλλά, μετά το θάνατο των Ελλήνων στρατηγών, ανέλαβε την αρχηγία του και κατάφερε να το επαναφέρει, μετά από πολλές περιπέτειες, στην Ελλάδα. Στο έργο του «Κύρου ἀνάβασις» εξιστορεί τα γεγονότα μέχρι τη μάχη στα Κούναξα και στο έργο «Κάθοδος τῶν μυρίων» τα γεγονότα της επιστροφής.

2. ἡ νὺξ προβαίνει:

Η ημέρα για τους αρχαίους Έλληνες ήταν χωρισμένη σε μέρη όπως: ὄρθρος βαθύς, πρωΐα, ἀγορά πλήθουσα, ἀγορῆς διάλυσις, δείλη πρωΐα, δείλη ὀψία, ἑσπέρα, νύξ. Ο μήνας ήταν σεληνιακός και υπήρχαν ονόματα για τέσσερις ημέρες: Νουμηνία (1η), δεκάτη (10η), εἰκάς (20η), τριακάς (30η). Οι άλλες ημέρες υπολογίζονταν με βάση αυτές (νουμηνία ἱσταμένου ή ἀρχομένου, (δηλαδή τρέχοντος μηνός), δευτέρα …, τρίτη…, δεκάτη κ.ά., πρώτη ἐπί δέκα ή πρώτη μηνός μεσοῦντος, δευτέρα, τρίτη κ.ά., εἰκάς ή δεκάτη ἐπί δέκα, δεκάτη φθίνοντος ή ὑστέρα, ἐνάτη, τριακάς). Μετά τους Αλεξανδρινoύς χρόνους έλεγαν και πρώτη μετ’ εἰκάδα ή ἐπ’ εικάδι, δευτέρα, τρίτη κ.ά.

3. heri, ho’die, cras:

Κάτι ανάλογο με τις ημέρες του μήνα ίσχυε και για τους Ρωμαίους. Υπήρχαν ονόματα για τρεις ημέρες: Cale’ndae (1η), Nonae (5η ή 7η, ανάλογα με το μήνα) και Idus (13η ή 15η ανάλογα με το μήνα). Οι άλλες ημέρες υπολογίζονταν με βάση αυτές (Cale’ndis Ianua’riis, Nonnis Februa’riis, Pri’die (την προηγούμενη) Cale’ndas Ianua’rias, Pri’die Nonnas Ma’rtias, Pri’die Idus Nove’mbres, ante (πριν από) diem te’rtium Nonnas Ianua’rias, ante diem de’cimum cale’ndas Februa’rias. Πιο σωστά die quarto ante Nonnas Ianua’rias). Η ημέρα ήταν χωρισμένη σε lu’cifer (λυκαυγές), ortus (ανατολή), mane (πρωί), meri’dies (μεσημέρι), occa’sus (δύση), vesper (εσπέρα), nox, me’dia nox (μεσάνυχτα).

4. nonne Neptu’nus fi’lius Satu’rni erat?

Ένα από τα κοινά στοιχεία που αποδεικνύει την κοινή συνύπαρξη των Ελλήνων με τους Ρωμαίους για ικανό χρονικό διάστημα, πριν την κάθοδό τους στην Ελλάδα και την Ιταλία, είναι και η κοινή μυθολογία για το δωδεκάθεο του Ολύμπου. Οι Ρωμαίοι θεοποίησαν τις ίδιες φυσικές δυνάμεις και διατήρησαν των ανθρωπομορφισμό των θεών, που ίσως υπήρχε από την εποχή των πρώτων Ινδοευρωπαίων. Βέβαια και οι Έλληνες δημιούργησαν και άλλες θεότητες, που ταίριαζαν περισσότερο στον ελληνικό χώρο, όπως ή λατρεία του Διονύσου, της Κυβέλης κ.ά. και οι Λατίνοι επηρεάσθηκαν από τους Έλληνες και ανέπτυξαν ιδιαίτερες θεότητες. Ακόμη και τα ονόματα των θεών και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους δηλώνουν αυτή τη συγγένεια, όπως ο Δίας, Ζευς πατήρ, Iu’ppiter, η Ήρα, Iuno, σύζυγος του Δία, o Ποσειδώνας, αδελφός του Δία, Νeptu’nus, ο Απόλλωνας, Apo’llo, η αδελφή του Άρτεμις, Dia’na, ο θεός του πολέμου Άρης, Mars, η θεά της ομορφιάς Αφροδίτη, Venus, η θεά της γης Δήμητρα, Ceres, ο θεός της φωτιάς Ήφαιστος, Vulca’nus κ.ά.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 6