Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 6 ΣυνέχειαΒ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 6 ΣυνέχειαΒ
(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2007)
ΜΑΘΗΜΑ 6. Τα ουσιαστικά θηλυκού γένους.
6.3.1. Να αναλύσεις και να μεταφράσεις τους διαλόγους:
Α. Αρχαία ελληνικά:
Διδάσκαλος: Ἔρρωσθε!
Μαθητής: Καὶ σύ γε!
Διδάσκαλος: Ποῖ ἦγεν ἡ πρὸς ἕω ὁδός;
Μαθητής: Ἐπὶ Σοῦσά τε καὶ Ἐκβάτανα ἦγεν, ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Ποῖ ἦγεν ἡ πρὸς ἄρκτον τετραμμένη ὁδός;
Μαθητής: Εἰς Καρδούχων χώραν ἦγεν.
Διδάσκαλος: Ποῦ εἴωθεν θερίζειν μέγας βασιλεύς;
Μαθητής: Εἰς Σοῦσα καὶ Ἐκβάτανα.
Διδάσκαλος: Ποίους ἔφασαν τοὺς Καρδούχους εἶναι;
Μαθητής: Πολεμικοὺς αὐτοὺς εἶναι ἔφασαν καὶ βασιλέως οὐκ ἀκούειν.
Διδάσκαλος: Τίς ἦρχεν Ἀρμενίας;
Μαθητής: Ὀρόντας ἦρχεν Ἀρμενίας, χώρας μεγάλης καὶ εὐδαίμονος.
Διδάσκαλος: Τὶ δὲ εδόκει τοῖς στρατηγοῖς ἀναγκαῖον εἶναι ποιεῖν;
Μαθητής: Ἐδόκει αὐτοῖς διὰ τῶν ὀρέων εἰς Καρδούχους ἐμβαλεῖν.
Διδάσκαλος: Τίνι ὑμῶν ἐστι βύβλος ἀρχαίας ἱστορίας;
Μαθητής: Ἔμοιγε, ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Πόθεν ἐπρίω καὶ πόσου;
Μαθητής: Ἀθήνησι, διδάσκαλε, δέκα δραχμῶν.
Διδάσκαλος: Τὶς χωρία τινά ἀναγνῶναι δύναται;
Μαθητής: Ἔγωγε, ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Πῶς ἄν ὀρθῶς λέγοιμι: «στο άνθος της ηλικίας»;
Μαθητής: « Ἐν αὐταῖς ταῖς ἀκμαῖς», ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Λέγε ταχὺ ὅπου ὁ πάπυρός ἐστι!
Μαθητής: Οὐκ οἶδα, ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Ἄγε δὴ οὖν! Ἀνάγνωθι!
Μαθητής: Ἀνέγνων, ὦ διδάσκαλε.
Διδάσκαλος: Ἄπιθι εἰς σὴν ἕδραν!
Μαθητής: Χαῖρε, ὦ διδάσκαλε!
Διδάσκαλος: Καὶ σύ γε!
Β. Λατινικά:
Praeceptor: Salve’te, disci’puli!
Discipulus: Salve tu quoque!
Praeceptor: Ubi est Germa’nia?
Discipulus: In Euro’pa, magi’ster.
Praeceptor: Qualis (τι είδους) terra anti’qua Germa’nia fuit?
Discipulus: Terra a’spera (σκληρή, τραχεία) cum multis flu’viis silvis’que.
Praeceptor: Qualis hodie’rna Germa’nia est?
Discipulus: Magna terra, magi’ster, multis cum o’ppidis.
Praeceptor: Ubi anti’qui Germa’ni habita’bant?
Discipulus: In vicis aut in agris aut intra silvas domici’lia colloca’verant.
Praeceptor: Quo (ποιου) colo’re Germano’rum o’culi erant?
Discipulus: Germano’rum o’culi caeru’lei erant.
Praeceptor: Quales viri Germano’rum duces erant?
Discipulus: Viri qui auda’cia clari et belli peri’ti erant.
Praeceptor: Quid Graece signi’ficant verba: «ursi, lupi, apri»?
Discipulus: «Αρκούδες, λύκοι, αγριογούρουνα», magi’ster.
Praeceptor: Quo’modo (πώς) declina’tur verbum «neca’rent»?
Discipulus: neca’rem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent, magi’ster.
Praeceptor: Tene (εσένα λοιπόν) adiuvare (να βοηθήσω) possum (μπορώ)?
Discipulus: U’tique (βέβαια), gratias! Dic mihi de tho’race la’neo (πουλόβερ) meo!
Praeceptor: Tibi aptus est (σου πάει) thorax laneus.
Discipulus: Gratias ago tibi, (ευχαριστώ) magister!
Praeceptor: Bene, ite in a’uleam (αυλή)!
Discipulus: Vale, magi’ster!
6.3.2. Συμπλήρωσε όλους τους τύπους στον παρακάτω πίνακα για τις λέξεις ἑσπέρας, μεσημβρίαν, στρατιάν, ἄρκτων, μυριάδας:
ἡ / .............................................................................................................
τῆς / ...........................................................................................................
τῇ / ...........................................................................................................
τὴν / ..........................................................................................................
ὦ / ..........................................................................................................
αἱ / ..........................................................................................................
τῶν / ..........................................................................................................
ταῖς / .........................................................................................................
τὰς / .........................................................................................................
ὦ / ........................................................................................................
τώ / .........................................................................................................
τοῖν / .......................................................................................................
Συμπλήρωσε όλους τους τύπους στον παρακάτω πίνακα για τις λέξεις glo’riae, lectio’nem, tribus, na’vium, silvis:
Ονομαστική / .................................................................................................
Γενική / .................................................................................................
Δοτική / ..................................................................................................
Αιτιατική / .................................................................................................
Κλητική / .................................................................................................
Αφαιρετική / ...................................................................................................
Ονομαστική / .................................................................................................
Γενική / .................................................................................................
Δοτική / .................................................................................................
Αιτιατική / .................................................................................................
Κλητική / ..............................................................................................
Αφαιρετική / ................................................................................................
6.3.3. Να αναγνωρίσεις τα θηλυκά ουσιαστικά και τη λειτουργία τους στις παρακάτω προτάσεις:
1. Ἀθηναῖοι Σωκράτους κατηγόρησαν ὡς, οὕς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεούς, οὐ νομίζοι.
2. Δεῖ οὖν αὐτοὺς τῶν μαχῶν ἅς ἐμαχέσαντο μεμνῆσθαι.
3. Κῦρος ἔλεγεν ὅτι ἡ ὁδὸς ἔσοιτο πρὸς βασιλέα μέγαν.
4. Ἐπεὶ δὲ ἐξείργαστο ἡ τάφρος, τεῖχος περὶ τὴν πόλιν ᾠκοδόμησαν.
5. Ἡνίκα (όταν) δὲ δείλη ἐγένετο, ἐφάνη κονιορτός, ὥσπερ νεφέλη λευκή.
6. Ἀκούοντες δὲ ταῦτα οἱ Ἀθηναῖοι ἐν φροντίδι ἦσαν ὅ,τι χρὴ ποιεῖν.
1. Ve’ritas (αλήθεια) semper mihi est grata (ευχάριστη).
2. Pue’lla mea epi’stulam meam cras (αύριο) ca’piet.
3. Semper, pu’eri et pue’llae, le’gibus pare’te (να υπακούτε)!
4. Virtu’tes inter se (μεταξύ τους) aequa’les (ισότιμες) sunt.
5. O’mnium vita ho’minum bea’ta (ευτυχισμένη) non est.
6.3.4. Να αναγνωρίσεις τα θηλυκά ουσιαστικά στις παρακάτω εκφράσεις, να τα κλίνεις στον αντίθετο αριθμό και να μάθεις τις εκφράσεις:
1. Αὔριον σχολὴν ἐπὶ παιγνίοις ἕξομεν.
2. Ἔασον τὴν μητέρα χαίρειν! (Άσε ήσυχη τη μητέρα!)
3. Οὐ θέμις ὑμῖν τῷ συμποσίῳ (πάρτι) μετέχειν.
4. Τῶν ἀσκήσεων αὖθις ἐπιμελοῦ!
5. Μέμνησο τῶν ὁδῶν καὶ τῆς πόλεως!
6. Λεπτὸς ἦν τὴν φυὴν (στην κατασκευή), καλὸς τὴν εἰδήν (μορφή).
7. Δημοσία τε καὶ ἰδιωτικὴ ἀνάλωσις.
8. Ἐδόμεθα ἄρτον μετὰ τυροῦ καὶ ἐλαιῶν.
9. Cape nunc medici’nam tuam! (Πάρε τώρα το φάρμακό σου!)
10. A’ures praecepto’ris magnae sunt (Τα αυτιά του δασκάλου είναι μεγάλα).
11. Reipu’blicae tamen periti’ssimi non errant (Δεν ήταν ειδικοί για την πολιτεία).
12. Po’tio cafe’a dulcis non est (Ο καφές δεν είναι γλυκός).
13. Manus nostras lava’re debe’mus (Πρέπει να πλύνουμε τα χέρια μας).
14. Invita’tio ad aerina’vem conscende’ndam. (Ανακοίνωση για επιβίβαση στο αεροπλάνο).
15. Aquae exci’pulum (Δοχείο νερού).
16. Felix tibi sit nox! (Καλή νύχτα!)
6.3.5. Να αναγνωρίσεις τα θηλυκά ουσιαστικά στις παρακάτω εκφράσεις και να κλίνεις στον ίδιο αριθμό τα υπογραμμισμένα:
1. Ἄγνωστοι αἱ βουλαὶ τοῦ Ὑψίστου (Άγνωστες οι αποφάσεις του Θεού).
2. Ὁδὸς τῆς ἀπωλείας (Ο δρόμος της καταστροφής).
3. Ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ (Οι μέρες του ανθρώπου είναι λίγες σαν του χόρτου).
4. Οὐδὲν γλύκιον πατρίδος (Τίποτε δεν είναι πιο γλυκό από την πατρίδα).
5. Ἰθύνουσα τάξις (Η τάξη που κυβερνάει μία χώρα).
6. Ad amoenita’tem (Για τέρψη, για ευχαρίστηση).
7. Varia le’ctio (Διαφορετική ανάγνωση σε κείμενο, συνήθως σε χειρόγραφα).
8. Sub spe’cie aeternita’tis (Κάτω από την προοπτική της αιωνιότητας).
9. In abse’ntia (Εν απουσία, ερήμην).
10. Deus ex ma’china (Ο από μηχανής θεός).
6.3.6. Να αναλύσεις συντακτικά τις περιόδους:
Ἐντεῦθεν δ’ εὔπορον ἔφασαν εἶναι, ὅποι τις ἐθέλοι πορεύεσθαι, καὶ ἐπὶ τούτοις ἐθύσαντο, ἵνα ποιοῖντο τὴν πορείαν, ὅπως δοκείη. Ἐδεδοίκεσαν γὰρ τὴν ὑπερβολήν τῶν ὀρέων.
Achi’lles ami’cus Pa’trocli erat. Achi’lles co’pias (στρατιωτικές δυνάμεις) suas ex proe’lio revoca’vit (ανακάλεσε). Hector Graecos fuga’vit (έτρεψε σε φυγή) et in castra propulsa’vit (ώθησε).
6.3.7. Σχημάτισε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις:
1. λέγω, θερίζω, βασιλεύς, ἐν, Ἰωνία.
2. λέγω, Καρδοῦχοι, βασιλεύς, ἀκούω, οὐκ.
3. ἐδόκει, εἶναι, στρατηγός, ἀναγκαῖον.
4. μέμνημαι, ὁδός, πόλις.
5. τίς, βούλομαι, εἰς, ἔρχομαι, διδα-σκαλεῖον.
6. Germa’nia, sum, pa’tria, non, Graeci.
7. Germa’nia, terra, a’spera, cum, flu’vius, sum.
8. o’ppidum, Germa’ni, desum (λείπω, απουσιάζω).
9. aedifi’cium, sum, parvus, et, li’gneus.
10. caeru’leus, o’culus, sum, capi’llus, ru’tilis.
6.3.8. Μετάφρασε στα αρχαία ελληνικά και λατινικά τις εκφράσεις:
ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ:
1. Η προς ανατολάς οδός οδηγεί στα Σούσα.
2. Λέγεται ότι ο βασιλιάς παραθερίζει στη Λυδία.
3. Είπαν ότι οι Καρδούχοι ήταν πολεμικοί.
4. Λένε ότι οι Καρδούχοι δεν υπακούουν στο βασιλιά.
5. Λένε ότι από αυτούς κανένας δε γύρισε στην πατρίδα.
6. Οι στρατηγοί έβαλαν τους οπλίτες να καθίσουν χωριστά.
7. Φάνηκε στους στρατηγούς ότι ήταν αναγκαίο.
8. Η Αρμενία ήταν χώρα μεγάλη και πλούσια.
9. Άρχοντας της Αρμενίας ήταν ο Ορόντας.
10. Εγώ, βέβαια, δάσκαλε.
ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ:
1. Η χώρα των Γερμανών ήταν μεγάλη.
2. Με μεγάλα ποτάμια και πολλά δάση.
3. Οι αρχαίοι Γερμανοί είχαν γαλάζια μάτια.
4. Οι αρχαίοι Γερμανοί κατοικούσαν στους αγρούς και τα δάση.
5. Οι Γερμανοί σήμερα κατοικούν σε πόλεις.
6. Τα οικοδομήματα ήταν μικρά και ξύλινα.
7. Οι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν τους κινδύνους.
8. Η Γερμανία βρίσκεται στην Ευρώπη.
9. Οι αρχαίοι Γερμανοί ήταν ένδοξοι για την τόλμη τους.
10. Υγίαινε και σύ, διδάσκαλε!
6.4. Αρχαιομάθεια.
1. μεσημβρίαν:
Οι γεωγραφικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων υπήρξαν σημαντικότατες, αν λάβουμε υπόψη το πλούσιο έργο που μας άφησαν οι μεγάλοι γεωγράφοι της αρχαιότητας, όπως ο Ερατοσθένης (276-196 π.Χ.), ο Στράβων από την Αμάσεια (1ος αι. π.Χ - 1ος αι. μ.Χ.), ο Κλαύδιος Πτολεμαίος κ. ά., αλλά και το γεγονός ότι μπορούσαν να προσανατολίζονται εύκολα, διασχίζοντας ολόκληρη τη Μεσόγειο, την ημέρα παρατηρώντας τον ήλιο και τη νύχτα παρατηρώντας τις θέσεις των άστρων. Είχαν προσδιορίσει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, το Βορρά (βορρᾶς, βορέας, βορρᾶθεν, πρὸς βορρᾶν Ἀθηνῶν, βόρειος, ἄρκτος, πρὸς ἄρκτον, ἀρκτῷος, τὰ ἀρκτῷα, η Αρκτική, a’quilo, -o’nis, aquilona’ris, aquilo’nius, septe’ntrio), το Νότο (νότος, νότιος, μεσημβρία, πρὸς μεσημβρίης τε καὶ νότου, μεσημβρινός, πρὸς νότον τῆς Λήμνου, βλέπειν πρὸς νότον, a’uster, -i, austra’lis, austri’nus, meri’dies), την Ανατολή (ἀπὸ ἡλίου ἀνατολέων, ἡλίου πρὸς ἀνατολάς, ἡ ἠώς, ἡ ἕως, πρὸς ἕω, ἑῷος, ἠοῖος, o’riens, orienta’lis) και τη Δύση (δύσις, δυσμαί, ἀπὸ δύσεως, πρὸς ἡλίου δύσιν, ἑσπέρα, πρὸς ἑσπέρην χώραν, Ἑσπερία, ἑσπέριος, o’ccidens, occidenta’lis).
2. οὐδὲν γλύκιον πατρίδος:
Οι αρχαίοι Έλληνες πρώτοι αντιλήφθηκαν την προτεραιότητα που πρέπει να έχει η κοινωνική συμβίωση έναντι της ατομικής ανάπτυξης και τη διατύπωσαν, στο όνομα της πατρίδας, σχεδόν όλοι οι φιλόσοφοι, οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, οι συγγραφείς μεσα στα έργα τους και ιδιαίτερα ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» που βάζει τον Κρέοντα να λέει στους στίχους 182-183: «καὶ μείζον’ ὅστις ἀντὶ τῆς αὑτοῦ πάτρας / φίλον νομίζει, τοῦτον οὐδαμοῦ λέγω», που μεταφράζεται «και όποιον προτιμά το φίλο από την πατρίδα του τον έχω για μηδαμινό». Ολόκληρη η ελληνική Ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια επιβεβαίωση της διαχρονικής αυτής αγάπης των Ελλήνων για την πατρίδα. Τι να πρωτοαναφέρουμε; το «τὰν ἤ ἐπὶ τᾶς» τῆς Σπαρτιάτισσας μητέρας ή τη δράση του Κυναίγειρου στο Μαραθώνα, του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες;
3. deus ex ma’china:
Η μηχανή ή αιώρημα ή θεολογεῖον ήταν ένα από τα σημαντικότερα σκηνικά μέσα του αρχαίου θεάτρου. Βρισκόταν στη σκηνή, σε λίθινη βάση, και πρέπει να έμοιαζε στο σχήμα και στη λειτουργία με το σημερινό βαρούλκο. Τη χρησιμοποιούσε ο ποιητής για να εμφανίσει στη σκηνή τον από μηχανής θεό, για να δώσει λύση σε ορισμένα αδιέξοδα της πλοκής του έργου, για να τελειώσει το δράμα ἠ να παρουσιάσει στοιχεία για να προχωρήσει η εξέλιξή του. Συνήθης ήταν η εμφάνιση του από μηχανής θεού στον πρόλογο ή την έξοδο του δράματος. Στο δράμα «Ἱππόλυτος στεφανηφόρος» του Ευριπίδη, ο ποιητής εμφανίζει με τη μηχανή την Αφροδίτη στον πρόλογο και την Άρτεμη στην έξοδο. Ανάλογη και ευρεία χρήση της μηχανής γίνεται και σε πολλά άλλα δράματα ιδιαίτερα του Ευριπίδη αλλά και των άλλων τραγικών ποιητών. Σήμερα χρησιμοποιούμε την έκφραση «απὸ μηχανής θεός», για να δηλώσουμε μία ανέλπιστη και απροσδόκητη λύση κάποιου προβλήματος.
4. viri qui auda’cia clari:
Στην περίοδο της δημοκρατίας τόσο στην Αθήνα και στη Ρώμη, όσο και σε άλλες πόλεις με δημοκρατικά πολιτεύματα, οι άρχοντες εκλέγονταν μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, στις οποίες η συμμετοχή των πολιτών ήταν άλλοτε μικρότερη και άλλοτε μεγαλύτερη. Στην Αθήνα του Κλεισθένη και του Περικλή τόσο οι πολιτικοί άρχοντες όσο και οι δικαστικοί εκλέγονταν με κλήρο και το κυρίαρχο όργανο στη λειτουργία του πολιτεύματος ήταν η Εκκλησία του Δήμου. Σε εποχές κρίσης της δημοκρατίας, όπως ήταν η εποχή του Πεισίστρατου και των Πεισιστρατιδών (6ος π.Χ. αιώνας) στην Αθήνα ή η εποχή της κρίσης της Δημοκρατίας (1ος αιώνας π. Χ.) στη Ρώμη, διάφοροι ισχυροί άνδρες, που διακρίθηκαν για την τόλμη τους ή τη στρατιωτική δύναμη που συγκέντρωσαν ή τον πλούτο ή την επιρροή που ασκούσαν στο λαό, όπως ο Πεισίστρατος στην Αθήνα ή ο Μάριος, ο Σύλλας στη Ρώμη, κατάφεραν να πάρουν και την εξουσία. Στους Αρχαίους Γερμανούς, σύμφωνα με το κείμενο, τη στρατιωτική αλλά και πολιτική εξουσία την ασκούσαν άνδρες που είχαν διακριθεί για την τόλμη τους ή για την εμπειρία τους σε πολεμικές επιχειρήσεις.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 7