Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 8 ΣυνέχειαΑ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 8 ΣυνέχειαΑ

(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2007)

Μάθημα 8. Οι πλάγιες ερωτήσεις.

8.2. Κείμενα. Ανάλυσε και μετάφρασε τα κείμενα.

8.2.1. Ξενοφώντα, Απομνημονεύματα, 2, 5, 1-5.

Ἤκουσα δέ ποτε καὶ ἄλλον αὐτοῦ λόγον, ὅς ἐδόκει μοι προτρέπειν τὸν ἀκούοντα ἐξετάζειν ἑαυτὸν ὁπόσου τοῖς φίλοις ἄξιος εἴη. Ἰδὼν γάρ τινα τῶν συνόντων ἀμελοῦντα φίλου πενίᾳ πιεζομένου ἤρετο Ἀντισθένη ἐναντίον τοῦ ἀμελοῦντος αὐτοῦ καὶ ἄλλων πολλῶν εἰ εἰσί τινες ἀξίαι φίλων, ὥσπερ οἰκετῶν. Τῶν γὰρ οἰκετῶν ὁ μέν που δυοῖν μναῖν ἄξιός ἐστιν, ὁ δὲ οὐδ’ ἡμιμναίου, ὁ δὲ πέντε μνῶν, ὁ δὲ καὶ δέκα. Νικίας δὲ ὁ Νικηράτου λέγεται ἐπιστάτην εἰς τ’ αργύρια πρίασθαι ταλάντου. Σκοποῦμαι δὴ τοῦτο, ἔφη, εἰ ἄρα, ὥσπερ τῶν οἰκετῶν, οὕτω καὶ τῶν φίλων εἰσίν ἀξίαι. Ναὶ μὰ Δί’ ἔφη ὁ Ἀντισθένης. Ἐγὼ γοῦν βουλοίμην ἄν τὸν μέν τινα φίλον μοι εἶναι μᾶλλον ἤ δύο μνᾶς, τὸν δ’ οὐδ’ ἄν ἡμιμναίου προτιμησαίμην, τὸν δὲ καὶ πρὸ δέκα μνῶν ἑλοίμην ἄν, τὸν δὲ πρὸ πάντων χρημάτων καὶ πόνων πριαίμην ἄν φίλον μοι εἶναι. Οὐκοῦν, ἔφη ὁ Σωκράτης, εἴγε ταῦτα τοιαῦτά ἐστι, καλῶς ἄν ἔχει ἐξετάζειν τινὰ ἑαυτόν, πόσου ἄρα τυγχάνει τοῖς φίλοις ἄξιος ὤν.

Λεξιλόγιο-σχόλια:

ἤκουσα, ἐδόκει, εἴη: ρήματα της κύριας, της δευτερεύουσας αναφορικής και της πλάγιας ερωτηματικής πρότασης. Η πλάγια ερώτηση έχει το ρήμα σε ευκτική πλάγιου λόγου, γιατί εξαρτάται από το απαρέμφατο ἐξετάζειν, που θεωρείται ιστορικός χρόνος, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου, προτρέπειν: προτρέπω, αντικείμενο στο ἐδόκει, ἐξετάζειν: αντικείμενο στο προτρέπειν, ἀκούοντα: επιθετική μετοχή, υποκείμενο στο ἐξετάζειν, ἑαυτόν και η πλάγια ερώτηση: αντικείμενα στο ἐξετάζειν, ὁπόσου: γενική της αξίας, ἄξιος: κατηγορούμενο, τοῖς φίλοις: δοτική αντικειμενική, προτρέπω, ομόρριζα, τροπή, τρόπαιο, τροπάριο,τρόπις (καρίνα πλοίου), τρέψις, ντροπή, τρεπτέον, επίτροπος, Ἄτροπος (μία από τις Μοίρες).

ἤρετο: ρήμα, ερώτησε, ἐρωτῶ, ἠρώτων, ἐρωτήσω και ἐρήσομαι, ἠρώτησα και ἠρόμην, ἠρώτηκα, ἠρωτήκειν, ομόρριζα, ερώτηση, ερώτημα, ανερωτώ (ρωτώ πάλι), διερωτώ, συντάξεις, ἐρωτῶ + αιτιατική, ἐρωτῶ τινά τι, ἐρωτῶ + αιτιατική + πρόθεση, ἰδών: επειδή είδε, αιτιολογική συνημμένη μετοχή, γάρ: επεξηγηματικό, δηλαδή, συνόντων: των μαθητών, επιθετική μετοχή, ἀμελοῦντα: να παραμελεί, κατηγορηματική μετοχή, φίλου: αντικείμενο στο ἀμελοῦντα, πιεζομένου: επιθετική μετοχή, πενίᾳ: δοτική της αιτίας, ἐναντίον: επίρρημα (ενώπιον), ἀμελοῦντος: επιθετική μετοχή, αὐτοῦ: αντικείμενο της μετοχής.

ἔφη: παρενθετικό ρήμα, είπε, εἰσί: ρήμα της κύριας ερωτηματικής πρότασης, υπάρχουν, και εννοούμενο ρήμα της δευτερεύουσας αναφορικής πρότασης ὥσπερ οἰκετῶν, ὦ Ἀντίσθενες: κλητική προσφώνηση, ἀξίαι φίλων: μέτρο αξίας για τους φίλους, ὥσπερ οἰκετῶν: όπως ακριβώς υπάρχει για τους δούλους, τινές: επιθετικός προσδιορισμός, ἄξιός ἐστι: αξίζει, ρηματική έκφραση, οἰκετῶν: γενική διαιρετική, μναῖν: μνῶν, γενική δυϊκού αριθμού, γενική της αξίας, ἡμιμναίου: μισής μνάς, μνῶν: γενικές της αξίας, δυοῖν, πέντε, δέκα: επιθετικοί προσδιορισμοί.

λέγεται: ρήμα της κύριας πρότασης, Νικίας: υποκείμενο στο λέγεται, Νικηράτου: γενική της καταγωγής, πρίασθαι: αγόρασε, αντικείμενο στο λέγεται, ειδικό απαρέμφατο, ὠνοῦμαι, ἐωνούμην, ὠνήσομαι, ἐπριάμην (πρίωμαι, πριαίμην, πρίω και πρίασο, πρίασθαι, πριάμενος), ἐώνημαι, ἐωνήμην, ομόρριζα, ὠνή, ὤνια (ψώνια), ὤνιος, τελώνης, ὤνησις, ὠνητός, ὤνημα, ἐπιστάτην: άμεσο αντικείμενο, ταλάντου: έμμεσο αντικείμενο, ἀργύρια: αργυρωρυχεία, σκοποῦμαι, ἔφη, εἰσίν: ρήματα, εἰσίν: ρήμα της πλάγιας ερώτησης (επεξήγηση) και εννοούμενο της αναφορικής πρότασης ὥσπερ τῶν οἰκετῶν.

βουλοίμην ἄν, προτιμησαίμην ἄν, ἑλοίμην ἄν, πριαίμην ἄν: δυνητικές ευκτικές, ρήματα των κύριων προτάσεων, θα ήθελα, θα προτιμούσα, θα αγόραζα, εἶναι: αντικείμενο στο βουλοίμην ἄν, τὸν μέν τινα: ἄλλον μεν, υποκείμενο στο εἶναι, φίλον: κατηγορούμενο, μοι: δοτική αντικειμενική, ἤ δύο μνᾶς: β΄ όρος σύγκρισης, τὸν δέ: άλλον δε, αντικείμενο στο προτιμησαίμην ἄν, ἡμιμναίου: γενική της αξίας, πρὸ πάντων χρημάτων καὶ πόνων: εμπρόθετος προσδιορισμός, με όλα μου τα χρήματα και τους κόπους, εἶναι: απαρέμφατο του σκοπού ή του αποτελέσματος από το πριαίμην ἄν, για να είναι.

καλῶς ἄν ἔχοι: δυνητική ευκτική, θα ήταν καλό, ρήμα της κύριας πρότασης, ἐστί: ρήμα της υποθετικής πρότασης, τυγχάνει: ρήμα της πλάγιας ερώτησης, ἔφη: παρενθετικό ρήμα, οὐκοῦν: λοιπόν, ταῦτα: υποκείμενο, τοιαῦτα: κατηγορούμενο, ἐξετάζειν: υποκείμενο στο καλῶς ἄν ἔχοι, τινά: υποκείμενο στο ἐξετάζειν, ἑαυτόν: αντικείμενο, πόσου: γενική της αξίας, ὤν: κατηγορηματική μετοχή, πόσου ἄρα τυγχάνει τοῖς φίλοις ἄξιος ὤν: πόση αξία τυχαίνει να έχει για τους φίλους του.

8.2.2. Από το παλιό σχολικό αναγνωστικό της λατινικής γλώσσας, 38.

Dei’nde Solo a Croeso interroga’tus est quis felici’ssimus o’mnium ho’minum esset. Solo respo’ndit: «Tellus Athenie’nsis mea sente’ntia felici’ssimus fuit, quia ei boni et probi li’beri erant et pro pa’tria pugnans vitam effla’vit». Tum Croesus «Quid» inquit «Ego tibi felici’ssimus esse non vi’deor?» Solo, cum interrogavi’sset quid ince’rtius esset quam opes et divi’tiae, «Res huma’nae» inquit «cadu’cae sunt et saepe muta’ntur, pa’uci ho’mines usque ad u’ltimum diem vitae fidis ami’cis, tranqui’llo a’nimo, bona valetu’dine delecta’ntur». Po’stea Cyrus, cum Croesum vici’sset, interroga’vit eum quis Solo esset et cur auxi’lium eius implora’ret. Croesus «Auxi’lium» inquit «Solo’nis non implora’vi sed memor eram verbo’rum sapienti’ssimi viri quae memo’riae meae manda’vi: «Nemo ante mortem a me bea’tus nomina’bitur!».

Λεξιλόγιο-σχόλια:

ιnterroga’tus est (παθητικός παρακείμενος), esset: ρήματα της κύριας πρότασης και της πλάγιας ερώτησης, ρωτήθηκε, ήταν, esset: υποτακτική παρατατικού γιατί το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου, essem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent, a Croeso: από τον Κροίσο, ποιητικό αίτιο, quis: υποκείμενο, ποιος, felici’ssimus: κατηγορούμενο, πολύ ευτυχισμένος, felix, feli’cior, felici’ssimus, ho’minum: γενική διαιρετική, o’mnium: επιθετικός προσδιορισμός.

respo’ndit, fuit, erant, effla’vit: ρήματα των δύο πρώτων κύριων προτάσεων και των δύο αιτιολογικών προτάσεων, respo’ndeo, respo’ndi, respo’nsum, responde’re, απαντώ, ομόρριζα, respo’nsio, respo’nso, respo’nsor, respo’nsum, respo’nsus, efflo, -a’vi, -a’tum, -a’re, vitam efflo (ξεψυχώ), sente’ntia: αφαιρετική της αναφοράς, li’beri: li’beri, -o’rum, παιδιά, pugnans: μαχόμενος, τροπική μετοχή, vitam, vita, -ae, ζωή, αντικείμενο.

inquit: είπε, παρενθετικό ρήμα, vi’deor: vi’deor, visus sum, vide’ri, φαίνομαι, ρήμα, ομόρριζα, vide’licet, vi’deo, vi’sio, viso, visum, visus, εἶδον, ἴδ-ω, Fίδ-ω, esse: αντικείμενο, felici’ssimus: κατηγορούμενο, tibi: δοτική προσωπική.

interrogavi’sset, esset, inquit: ρήματα της δευτερεύουσας χρονικής και πλάγιας ερωτηματικής πρότασης και παρενθετικό ρήμα, ince’rtius: αβεβαιότερο, κατηγορούμενο, quam opes et divi’tiae, δεύτερος όρος σύγκρισης, opes, -um, δυνάμεις, divi’tiae, πλούτος, interrogavisset, υποτακτική υπερσυντελίκου, interrogavi’ssem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent, παρατατικού, interroga’rem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent.

sunt, muta’ntur (παθητικός ενεστώτας), delecta’ntur (παθητικός ενεστώτας): είναι, αλλάζουν, τέρπονται, ρήματα κύριων προτάσεων, mutor, ομόρριζα, muto, muta’tio, muta’bilis, mutabi’litas, dele’cto, τέρπω, ευχαριστώ, ομόρριζα, delecta’tio, delecta’bilis, cadu’cae: πίπτων, ασταθής, cadu’cus, -a, -um, saepe: συχνά, saepe, sae’pius, saepi’ssime, pa’uci: λίγοι, υποκείμενο στο delecta’ntur, pa’ucus, pa’ucior, pauci’ssimus, ami’cis, a’nimo, valetu’dine, υγεία: αφαιρετικές του μέσου, usque, συνεχώς, usque ad, μέχρι, usque ad u’ltimum diem, μέχρι την τελευταία ημέρα, vitae, γενική διαιρετική ή κτητική, fidus, -a, -um, πιστός, tranqui’llus, -a, -um, ήσυχος, ήρεμος.

vici’sset, interroga’vit, esset, implora’ret: ρήματα της δευτερεύουσας χρονικής, της κύριας και των δύο πλάγιων ερωτηματικών προτάσεων, είχε νικήσει, ρώτησε, ήταν, ικέτευε, παρακαλούσε, ζητούσε, po’stea: επίρρημα, αργότερα, Solo: υποκείμενο στο esset, quis: κατηγορούμενο, eum: εκείνον, αντικείμενο στο interroga’vit, auxi’lium: βοήθεια, αντικείμενο, eius: εκείνου, γενική υποκειμενική, implora’ret, ομόρριζο, implora’tio, επίκληση, implo’ro, υποτακτική ενεστώτα, implo’rem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent, υποτακτική παρατατικού, implora’rem, -es, -et, -e’mus, -e’tis, -ent.

inquit, implora’vi, manda’vi: παρενθετικό ρήμα και ρήματα της κύριας και της αναφορικής πρότασης, manda’vi: mando, -a’vi, -a’tum, -a’re, παραδίδω, επιτρέπω, αγγέλλω, τυπώνω στη μνήμη, mando, ομόρριζα, manda’tus, manda’tum, manda’tor, μαντάτο, τα μαντάτα, Solo’nis: γενική υποκειμενική, memor, me’mores, me’morum, μνήμων, memor eram, θυμήθηκα, verbo’rum: αντικείμενο στη ρηματική έκφραση, viri: γενική κτητική, quae: άμεσο αντικείμενο, memo’riae: έμμεσο αντικείμενο.

nomina’bitur (παθητικός μέλλοντας): θα ονομασθεί, ρήμα της κύριας πρότασης, nemo: υποκείμενο, κανένας, αόριστη αντωνυμία, nemo, ne’mini, ne’minem, mortem: mors, mortis, f, θάνατος, ante: πρόθεση συντασσόμενη με αιτιατική, πριν από, προ, a me: από εμένα, ποιητικό αίτιο, bea’tus, -a, -um, ευτυχισμένος, κατηγορούμενο, no’minor, ομόρριζα, nomen, nomina’tim, nomina’tio, no’mino, nomina’tus, όνομα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 8 ΣυνέχειαΒ