Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 11

ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΜΑΘΗΜΑ 11

ΜΙΑ ΤΕΧΝΗΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2008) --ΚώτσονΙωαν 19:46, 27 Αυγούστου 2009 (UTC)

ΜΑΘΗΜΑ 11. Η υποτακτική σύνδεση. Εναντιωματικές, παραχωρητικές, και αναφορικές προτάσεις.

11.1.1. Γενικά για τις εναντιωματικές, παραχωρητικές και αναφορικές προτάσεις.

Οι εναντιωματικές (ή ενδοτικές ή αντιθετικές) και παραχωρητικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, κατά κανόνα κρίσης, που εκφράζουν εναντίωση ή παραχώρηση. Η διαφορά τους είναι ότι οι εναντιωματικές εκφράζουν εναντίωση σε κάτι που θεωρείται από εκείνον που μιλάει πραγματικό, ενώ οι παραχωρητικές εκφράζουν εναντίωση σε κάτι που θεωρείται αδύνατο ή υποθετικό ή υποκειμενικό. Ανάμεσα στην κύρια και την εναντιωματική - παραχωρητική πρόταση υπάρχει αντίθεση, γι’ αυτὸ και πολλές φορές στην κύρια πρόταση μπαίνει ο σύνδεσμος ὅμως ή ἀλλά ή ἀλλ’ οὖν, tamen που επιτείνει την αντίθεση.

Οι εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις της αρχαίας Ελληνικής εισάγονται με τους εναντιωματικούς και παραχωρητικούς συνδέσμους, οι εναντιωματικές με τους συνδέσμους εἰ καί, ἄν καί (ἤν καί, ἐάν καί) και οι παραχωρητικές με τους αντίστροφούς τους καί εἰ, καί ἄν (κἄν) και με άρνηση οὐδ’ εἰ, οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἐάν. Είναι κυρίως υποθετικές προτάσεις με τον επιδοτικό σύνδεσμο καί (οὐδέ, μηδέ) και τον υποθετικό σύνδεσμο, γι’ αυτό και παίρνουν ως άρνηση το μὴ (σπάνια οὐ). Εκφέρονται συνήθως όπως και οι υποθετικές προτάσεις, δηλαδή με οριστική, υποτακτική και ευκτική, ανάλογα με το σύνδεσμο εισαγωγής, και δηλώνουν, όπως και οι υποθετικές, εναντίωση σε κάτι πραγματικό, σε κάτι μη πραγματικό, εναντίωση ως απλή σκέψη.

Οι εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις της λατινικής εισάγονται με τους εναντιωματικούς συνδέσμους etsi, tame’tsi, quamquam και εκφέρονται με οριστική, όταν δηλώνουν αντίθεση προς κάτι που θεωρείται πραγματικό (αλλά και με cum και licet με υποτακτική), και τους παραχωρητικούς συνδέσμους licet, quamvis, ut, cum και εκφέρονται με υποτακτική, όταν εκφράζουν εναντίωση σε κάτι που θεωρείται ενδεχόμενο ή δυνατό. Με το σύνδεσμο etia’msi η πρόταση μπορεί να εκφέρεται και με οριστική και υποτακτική, ανάλογα με το δηλούμενο.

Οι αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις εισάγονται και στις δύο γλώσσες με αναφορικά επιρρήματα, είναι προτάσεις κρίσης (άρνηση οὐ) ή επιθυμίας (άρνηση μή) και προσδιορίζουν επιρρηματικά κάποιον όρο ή δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις ή σύγκριση και παρομοίωση, οπότε λέγονται αναφορικές - παραβολικές προτάσεις. Είναι δυνατόν οι αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις να εισάγονται και με αναφορικές αντωνυμίες και να δηλώνουν επιρρηματική σχέση, οπότε λέγονται αναφορικές – αιτιολογικές, αναφορικές - τελικές, αναφορικές - αποτελεσματικές, αναφορικές – υποθετικές προτάσεις και στη λατινική και αναφορικές - εναντιωματικές ή παραχωρητικές προτάσεις.

11.1.2. Οι εναντιωματικές, παραχωρητικές και αναφορικές προτάσεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής.

Οι εναντιωματικές, οι παραχωρητικές και οι αναφορικές επιρρηματικές γενικά προτάσεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής ισοδυναμούν με επιρρηματικό προσδιορισμό, που συμπληρώνει μία πρόταση ή έναν όρο πρότασης. Οι εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, κατά κανόνα κρίσης, που εκφράζουν εναντίωση ή παραχώρηση. Η διαφορά τους είναι ότι οι εναντιωματικές εκφράζουν εναντίωση σε κάτι που θεωρείται από εκείνον που μιλάει πραγματικό, ενώ οι παραχωρητικές εκφράζουν εναντίωση σε κάτι που θεωρείται αδύνατο ή υποθετικό ή υποκειμενικό. Οι αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις είναι προτάσεις κρίσης ή επιθυμίας και προσδιορίζουν επιρρηματικά κάποιον όρο ή δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις ή σύγκριση και παρομοίωση, οπότε λέγονται αναφορικές – παραβολικές προτάσεις.

Οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής, όπως και οι ονοματικές, γενικά χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο από ό,τι χρησιμοποιούνται στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, γιατί καλύπτουν και το κενό των επιρρηματικών μετοχών αλλά και του απαρεμφάτου που δεν υπάρχουν στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή. Επί πλέον η Νεοϊνδοευρωπαϊκή χρησιμοποιεί και τις τροπικές προτάσεις για να εκφράζει το δηλούμενο από τις τροπικές μετοχές των κλασικών γλωσσών. Εισάγονται1 και εκφέρονται με απλούστατο τρόπο, όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα.

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισαγωγή

Εναντιωματικές / anke, anke u

Παραχωρητικές / kean, kean u

Αναφορικές επιρρημ. / opos κ.ά.

Χρονικές / ote, eos, prin, afou, ote u

Τροπικές / eno, eno u

Υποθετικές / ean, ean u

Αιτιολογικές / dioti, dioti u

Τελικές / ina, ina u

Αποτελεσματικές / oste, oste u

Εκφέρονται με οριστική χωρίς ή με εγκλιτικά μόρια (an, ken) ανεξάρτητα από το ρήμα εξάρτησης.

Οι επιρρηματικές δευτερεύουσες εναντιωματικές, παραχωρητικές και αναφορικές γενικά προτάσεις, όταν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου εκφέρονται κανονικά με τους χρόνους που απαιτούνται λογικά από το νόημα, χωρίς ιδιαίτερες αλλαγές ή κανόνες του πλάγιου λόγου. Όταν δηλώνουν υποκειμενικότητα ο εισαγωγικός σύνδεσμος ακολουθείται από το μόριο taha. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και παίρνουν ως άρνηση το u.

Όταν το ρήμα είναι ιστορικού χρόνου αλλά η ενέργεια αναφέρεται στο μέλλον και όχι στο παρελθόν, ο εισαγωγικός σύνδεσμος συνοδεύεται από το μόριο an. Ακολουθούν τη σειρά των όρων των κύριων προτάσεων και αν για οποιονδήποτε λόγο το ονοματικό υποκείμενο δε βρίσκεται στην αρχή της πρότασης και μπροστά από το ρήμα του, στην κανονική του θέση μπαίνει η αντίστοιχη προσωπική αντωνυμία. Αν για οποιονδήποτε λόγο το αντικείμενο βρίσκεται στην αρχή της πρότασης, ή υπάρχει φόβος να θεωρηθεί υποκείμενο, συνοδεύεται από το εμφατικό μόριο ge.

11.2.1. Λεξιλόγιο.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ / ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

ΛΕΞΗ - ΘΕΜΑ / ΛΕΞΗ - ΣΗΜΑΣΙΑ

κύρι-ος - kuri / kuri, se - κύριος

δημοσιογράφ-ος - demosiograf / demosiograf, se - δημοσιογράφος

ἐφημερίς < -ίδος - efemerid / efemerid, se - εφημερίδα

γερμανικ-ός - germanik / germanik, se - γερμανικός

καιρ-ός - kair / kair, se - καιρός

συνομιλί-α - sunomili / sunomili, se - συνομιλία

συνομιλέ-ω - sunomile, dialeg / sunomile, dialeg - συνομιλώ

συνομιλητ-ής - sunomilet / sunomilet, se - συνομιλητής

ἀναγκαῖ-ος - anangai / anangai, se - αναγκαίος

ἐπιμελής < -εσος - epimeles / epimeles, se - επιμελής

ὁμιλέ-ω - omile, leg / omile, leg, eg - ομιλώ

ὁμιλητ-ής - omilet / omilet, se - ομιλητής

ἀξιοποιέ-ω - aksiopoie / aksiopoie, eg - αξιοποιώ

γλωσσικ-ός - glossik / glossik, se - γλωσσικός

γνῶσ-ις < γνώσε-ως - gnose / gnose, se - γνώση

διευθετέ-ω - dieutete / dieutete, eg - διευθετώ

διαβατήρι-ον - diabateri / diabateri, se - διαβατήριο

προμηθεύ-ομαι - prometeu / prometeuul, eg - προμηθεύομαι

προμηθευτ-ής - prometeut / prometeut, se - προμηθευτής

ἀεροπορικ-όν - aeroporik / aeroporik, se - αεροπορικό

ἀεροσυνοδ-ός - aerosunod / aerosunod, se - αεροσυνοδός

εἰσιτήρι-ον - eisiteri / eisiteri, se - εισιτήριο

ταξίδι-ον - taksidi / taksidi, se - ταξίδι

συνάδελφ-ος - sunadelf / sunadelf, se - συνάδελφος

ὑπόσχ-ομαι - uposh / uposh, eg - υπόσχομαι

παραλαμβάν-ω - paralab / paralab, eg - παραλαμβάνω

ἀεροδρόμι-ον - aerodromi / aerodromi, se - αεροδρόμιο

11.2. 2. ΚΕΙΜΕΝΟ

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ1

Herr Kostas Ioannidis ist Reporter einer Athener Zeitung. Er studierte in Athen ein Jahr Deutsch. Er verbrachte viel Zeit im Gespraech mit seinem Deutschlehrer, Hern Nikos Argyroeliopoulos. Er lernte alle notwendigen Regeln der Sprachlehre und las mehrere Buecher ueber Deutschland. Er war immer strebsam und fleissig. Er kann jetz Deutsch sprechen und wartet darauf, seine Sprachkenntnisse in Deutschland zu verwerten. Er brachte seinen pass in Ordnung und besorgte eine Flugkarte nach Muenchen. Er hat nun alles, was er fuer die Reise benoetigt. Herr Kostas schrieb einem Kollegen in Muenchen einen Brief und teilte ihm die Zeit seiner Ankunft genau mit. Herr Johans, der Kollege, versprach ihm ihn am Flughafen Muenchen- Rien anzuholen.

ΝΕΟΪΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΟ

Se kuri Kostas Ioannidis es ene demosiograf of ene atenaik efemerid. He didaskorsa se germanik gloss en hron in Atena. He dialegba poll kair sun seo didaskal se kuri Nikolaos Arguroeliopoulos. He matsa ol se anangai kanones of se grammatik ke he anagnosa poll bubles peri se Germania. He esba aei ergatik ke epimeles. Nun he duna na he omile (ή omileein) germanike ke he anamen na an he aksiopoiesa (ή aksiopoiesaein) se sead glossik gnosees in se Germania. He dieutetesa seon diabateri ke he prometeuulsa ene aeroporik eisiteri dia se Monahon. He eh nun se pantes, ad es anangai dia se taksidi. Se kuri Kostas grafsa ene grafmat te ene sunadelf of soto eis se Monahon ke he legsa te illo se or, eis on he ken ftanba ekei. Se kuri Iohans, se sunadelf, he uposhsa te he na an he paralabsa (ή paralabsaein) illo in se aerodromi of se Monahon.

11.2.3. Σχόλια.

es, he didaskorsa, he dialegba, he matsa, he anagnosa, he esba, he duna, na he omile, he anamen, na an he aksiopoiesa: είναι, διδάχθηκε, συνομιλούσε, έμαθε, διάβασε, ήταν, μπορεί, να μιλάει, να περιμένει, να αξιοποιήσει, ρήματα των επτά κύριων προτάσεων, της βουλητικής και της κύριας πρότασης, se kuri Kostas Ioannidis, υποκείμενο, ene demosiograf: δημοσιογράφος, κατηγορούμενο, of ene atenaik efemerid: μιας αθηναϊκής εφημερίδας, γενική κτητική, se germanik gloss: τη γερμανική γλώσσα, αντικείμενο, en hron: ένα χρόνο, αιτιατική του χρόνου, in Atena: στην Αθήνα, εμπρόθετος τόπου, poll kair: πολύ καιρό, αιτιατική του χρόνου, sun seo didaskal: με το δάσκαλό του, εμπρόθετος συνοδείας, se kuri Nikolaos Arguroeliopoulos: επεξήγηση, ol se anangai kanones: όλους τους αναγκαιους κανόνες, αντικείμενο, of se grammatik: γενική κτητική, poll bubles: πολλά βιβλία, αντικείμενο, peri se Germania: για τη Γερμανία, εμπρόθετος αναφοράς, aei: αεί, πάντοτε, επιρρηματικός χρόνου, ergatik ke epimeles: εργατικός και επιμελής, κατηγορούμενα, se sead glossik gnosees: τις γλωσσικές γνώσεις του.

he dieutetesa, he prometeuulsa, he eh, ad es, grafsa, he legsa, eis on he ken ftanba, he uposhsa, na an he paralab: τακτοποίησε, προμηθεύτηκε, έχει, που είναι, έγραψε, που θα έφθανε, υποσχέθηκε, να παραλάβει, ρήματα των τριών κύριων, της αναφορικής, των δύο κύριων, της αναφορικής, της κύριας και της βουλητικής πρότασης, seon diabateri: το διαβατήριό του, αντικείμενο, ene aeroporik eisiteri: ένα αεροπορικό εισιτήριο, αντικείμενο, dia se Monahon: για το Μόναχο, εμπρόθετος που δηλώνει κίνηση, se pantes: τα πάντα, αντικείμενο, dia se taksidi: για το ταξιδι, εμπρόθετος σκοπού, ene grafmat: γράμμα, αντικείμενο, te ene sunadelf of soto: σε ένα συνάδελφό του, έμμεσο αντικείμενο, se or, te illo: την ώρα, σε εκείνον, άμεσο και έμμεσο αντικείμενο, se sunadelf: το συνάδελφο, παράθεση.

11.3. Ασκήσεις.

11.3.1. Γράψε δίπλα στις αρχαίες ελληνικές λέξεις τις αντίστοιχες λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής:

ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ

ναυστολέ-ω naustole, eg

νυμφεύ-ω

νέκυ-ς, -υος, ὁ

ὀδαγμ-ός, ὁ

στόλ-ος, ὁ

ὀδάξ

νέμ-ω

ὀδευτ-ής, ὁ

νεώρι-ον, τὸ

ὀθόν-η, ὁ

νήχ-ομαι

οἴαξ, > οἴακ-ος, ὁ

νοτί-α, ἡ

κώμ-η, ἡ

νῆσσα, ἡ

οἰκονομέ-ω

11.3.2. Γράψε δίπλα στις λέξεις της Νεοϊνδοευρωπαϊκής τις αντίστοιχες αρχαίες ελληνικές λέξεις:

ΝΕΟΪΝΔ. ΛΕΞΗ ΑΡΧ. ΕΛΛ. ΛΕΞΗ

oinon, se

oneidid, eg

oiom, eg

ofele, eg

oihom, eg

opeat, se

okladi, se

opta, eg

oloi, se

oreg, eg

om, eg

origan, se

omologe, eg

orob, se

omfak, se

ortug, se

11.3.3. Συμπλήρωσε τα κενά με προτάσεις στον παρακάτω πίνακα:

ΕΙΔΟΣ / ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εναντιωματική / Anke nos boul na i eis se gumnasi, ala nos u i.

Παραχωρητική / ................................................................

Αναφορική / ..................................................................

Εναντιωματική / ................................................................

Παραχωρητική / Kean nos boul na nos i eis se gumnasi, nos u duna.

Αναφορική / ......................................................................

Εναντιωματική / ...................................................................

Παραχωρητική /........................................................................

Αναφορική / .....................................................................

11.3.4. Ανάλυσε γραμματικά και συντακτικά τις παρακάτω περιόδους:

Anke nos eh hremates, u nos eutuhe (εὐτυχέω). Anke eg u es sof, hes legso oti eg es sof. Anke tu u ora, ala tu frone (φρονεῖς, σκέφτεσαι). Anke u hes boul, se pantes aishun na hes prag se adikes. Anke nos fainor te otos oti nos leg paradoks pragmates, nos legso se aletei. Anke he es praist (πραότατος), ala he aganaktesa. Anke eg u es olbi (ὄλβιος, πλούσιος), hon de na eg boete te se pater. Anke tu u tel na tu boete te se atenaies, illo boul na he boete. Anke eg peine ( πεινή-ω, πεινάω) polle, u eg boul na eg esti karides. Kean eg u pisteu, hon hre na nos prag se erg.

Kean u hon es oton geloi, se mor (μωρός) gela. Kean vos es polle gennai, u vos dunaso na an vos poleme se lim (λιμός, πείνα). Kean se ehtres nikaso se emeteron nautik (ναυτικό), nos nikaso illos. Kean nos u boul nun, nos anangazorso na nos poleme usteron (ὕστερον). Kean se paides es sofron, se pateres boete illos. Hon fainorsa koniort (κονιορτός, σκόνη) osan ene nefel (νεφέλη,σύννεφο) leuk. Se trapezounties u legba te nos, apo pu hes labken se epitedeies. Se Kuros keleuba na hes tagor (τάσσομαι), opos se nom oridba (ὁρίζω). Eg doso te vos se egemon, o odegeso vos eis se patrid. Eg lupeorso, oston an tu pat.

11.3.5. Σχημάτισε περιόδους με τις λέξεις:

1. se kuri Kostas, esba, ene demosiograf, of se atenaik efemerid „Se bemat“.

2. he didaskorsa, se germanik gloss, ene hron, in panepistemi, in Atena.

3. he dialegba, poll kair, sun seos, sunadelfes, ke sunadelfaes.

4. he matsa, ol se anangai, kanones, oste na he omile polle agate.

5. nun, he duna, na he graf, grafmates, ke na he anamen, se apokrisees.

6. he oikonomesa, seon diabateri, ke he prometeuulsa ene aeroporik eisiteri.

7. he eh, nun, se pantes, ad he hreiaz, dia se taksidi eis se Anglia.

8. Kostas,grafsa, ene grafmat, te ene tei of he, in Drama, he legsa oti he iso ekei.

9. he uposhsa, te se pater, na an he paralab illo in se aerodromi.

10. eg uposh, o pater, na eg es agat antrop ke agat matet.

11.3.6. Μετάφρασε στη Νεοϊνδοευρωπαϊκή τις περιόδους:

1. Ακόμη και αν έχεις χρήματα δε θα είσαι ευτυχισμένος.

2. Αν και δε θέλω θα πάω μαζί τους στον κινηματογράφο.

3. Αν και δε μου αρέσει το έργο θα αναγκασθώ να πληρώσω το εισιτήριο.

4. Αν και είμαστε πραότατοι, όμως φιλονεικήσαμε με το δάσκαλο.

5. Και αν είσαι γενναίος, δε θα μπορέσεις να νικήσεις τον εχθρό μας.

6. Και αν ακόμη διαβάσεις περισσότερο δε θα πάρεις καλούς βαθμούς.

7. Και αν ακόμη δεν υπάρχει κάτι γελοίο, οι ανόητοι πάντοτε γελούν.

8. Και αν φαίνομαι πλούσιος μη νομίζεις ότι είμαι.

9. Είδαμε όλοι πολλή σκόνη σαν να ήταν ένα μεγάλο σύννεφο.

10. Δε θα λυπηθώ όπως και αν σου μιλήσουν.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Νεοϊνδοευρωπαϊκή Μάθημα 12