Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 4 Συνέχεια

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 4 Συνέχεια

(Με βάση το σχετικό δικό μας βιβλίο (των Ιωαννίδη Κ. & Ιωαννίδου Αικ.) του 2007)

Μάθημα 4. Το ρήμα. Ομαλά ρήματα. Ενεστώτας, παρατατικός, μέλλοντας οριστικής ενεργητικής φωνής.

4.3.1. Να αναλύσεις και να μεταφράσεις τους διαλόγους:

Α. Αρχαία ελληνικά:

Διδάσκαλος: Χαίρετε, ὦ φίλοι μαθηταί!

Μαθητής: Χαῖρε, ὦ διδάσκαλε!

Διδάσκαλος: Τὶς ἡμῶν εἰς πίνακα ἐλθεῖν βούλεται;

Μαθητής: Ἔγωγε, ὦ διδάσκαλε, πάνυ βούλομαι.

Διδάσκαλος: Ἐλθὲ καὶ εἰπὲ ἡμῖν ὅς τυγχάνεις!

Μαθητής: Ἰωάννης Γεωργίου.

Διδάσκαλος: Εἰπὲ αὐτοῖς, ὦ Ἰωάννη, ὅ,τι ἐθήρευεν Κῦρος ἐν τῷ παραδείσῳ.

Μαθητής: Ἄγρια θηρία ἐθήρευεν ἐν τῷ παραδείσῳ.

Διδάσκαλος: Τίς ἐστιν ὁ ποταμός, ὁ διὰ μέσου τοῦ παραδείσου ῥέων;

Μαθητής: Μαίανδρός ἐστι.

Διδάσκαλος: Πόθεν εἰσὶν αἱ πηγαὶ αὐτοῦ;

Μαθητής: Ἀπὸ τῶν βασιλείων.

Διδάσκαλος: Ὀρθῶς γε λέγεις. Ποῖον δ’ ἐστί τὸ σημερινὸν μάθημα;

Μαθητής: Βίος Ἀλεξάνδρου τοῦ Μεγάλου, ὦ διδάσκαλε.

Διδάσκαλος: Τὶς ἦν πατὴρ αὐτῷ τὶς δὲ ἡ μήτηρ;

Μαθητής: Φίλιππος ὁ Μακεδών καὶ Ὀλυμπιάς.

Διδάσκαλος: Τίς δὲ ὁ διδάσκαλος;

Μαθητής: Ἀριστοτέλης, ὁ φιλόσοφος.

Διδάσκαλος: Ἄληθες (αλήθεια;); Δίδασκε (εξήγησε) πῶς!

Μαθητής: Ἐπεὶ (γιατί) καὶ Ἀριστοτέλης Μακεδὼν ἦν, ὦ διδάσκαλε.

Διδάσκαλος: Εὖ γε, ἴθι!

Μαθητής: Χαῖρε, ὦ διδάσκαλε!

Διδάσκαλος: Καὶ σύ γε! Οὐκ αἰσχύνει γελῶν, ὦ οὗτος;

Μαθητής: Σύγγνωθι (συγνώμη), ὦ διδάσκαλε!

Β. Λατινικά:

Praeceptor: Salve’te!

Discipulus: Salve tu quoque!

Praeceptor: Intellexistis’ne (καταλάβατε) lectio’nem (μάθημα) hodie’rnam (σημερινό)?

Discipulus: Ego, magi’ster, non intelle’xi.

Praeceptor: Quid est tibi nomen? (ποιο είναι το όνομά σου).

Praeceptor: Deme’trius, magi’ster.

Praeceptor: Quid non intellexi’sti, Deme’tri?

Discipulus: Hanni’balis sermo’nem (λόγος), magi’ster.

Praeceptor: Bene (καλά)! Quis Hanni’balis sermo’nen explica’re (να εξηγήσει) potest (μπορεί)?

Discipulus: Ego, magister.

Praeceptor: Age (εμπρός), e’xplica!

Discipulus: Tintina’bulum (το κουδούνι), magister, ιnterva’llum (διάλειμμα) est.

Praeceptor: Bene! Ea’tis (ας πάτε) in a’ulam (αυλή)!

Discipulus: In a’ula, magi’ster, ludus (παιχνίδι) pilae (μπάλας) est. Venies’ne (θα έλθεις) nobi’scum (μαζί μας)?

Praeceptor: Non possum (δεν μπορώ), gra’tias ago vobis (σας ευχαριστώ)!

Discipulus: Curnam (γιατί λοιπόν) non potes (δεν μπορείς)?

Praeceptor: Quia (επειδή) eo (εκεί) magna perturba’tio (φασαρία) est et a’liqui (κάποιοι) fumiga’re (να καπνίζουν) solent (συνηθίζουν).

Discipulus: At ita sit! (ας είναι έτσι!). Vale (υγίαινε), magi’ster!

Praeceptor: Vale’te, vos (εσείς) quoque (επίσης)!

Discipulus: Ea’mus ergo (ας πάμε λοιπόν) in a’ulam, ut ludum specte’mus (να δούμε)!

Condiscipuli: Ea’mus i’gitur (λοιπόν)!

4.3.2. Συμπλήρωσε όλους τους τύπους στον παρακάτω πίνακα για τα ρήματα ἐθήρευον, γυμνάζεις, γυμνάσομεν:

Πρόσωπα / Οριστική ενεστώτα / Οριστική παρατατικού / Οριστική μέλλοντα

1ο ενικό / .................................................................................................

2ο ενικό / .................................................................................................

3ο ενικό / .................................................................................................

1ο πληθυντικό / .................................................................................................

2ο πληθυντικό / .................................................................................................

3ο πληθυντικό / .................................................................................................

Συμπλήρωσε όλους τους τύπους στον παρακάτω πίνακα για τα ρήματα firma’bam, vasta’bis, pugnant:

Πρόσωπα / Οριστική ενεστώτα / Οριστική παρατατικού / Οριστική μέλλοντα

1ο ενικό / ..................................................................................................

2ο ενικό / .................................................................................................

3ο ενικό / ..................................................................................................

1ο πληθυντικό / .................................................................................................

2ο πληθυντικό / .................................................................................................

3ο πληθυντικό / ..................................................................................................

4.3.3. Να αναγνωρίσεις τα ρήματα και τη λειτουργία τους στις παρακάτω προτάσεις:

1. Ἐγὼ δ’ οὐκ ἀγνοῶ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο.

2. Ἐκέλευσαν τοὺς παῖδας τάχιστα ἀπιέναι (να φύγουν).

3. Ἐδήλωσαν ὅτι οὐ πλαστὴν τὴν φιλίαν παρείχοντο.

4. Δοκεῖ δὲ ὁ δῆμος ὁ Ἀθηναίων καὶ ἐν τῷδε κακῶς βουλεύεσθαι.

5. Ὁ δὲ Κυαξάρης πέμπων πρὸς τὸν Κῦρον λέγει ὡς καιρός ἐστι ἄγειν ἐπὶ τοὺς πολεμίους.

1. Ho’mines fortes (γενναίους) multum lauda’mus.

2. Omnes ho’mines mala (τις συμφορές) bello’rum (των πολέμων) me’tuunt (φοβούνται).

3. Disci’puli in schola histo’riam di’scere (να μάθουν) volunt (θέλουν).

4. Pare’ntes (γονείς) meos multum ama’bam.

5. Pater materque me multum amabant.

4.3.4. Να βρεις τα ρήματα στις παρακάτω εκφράσεις και να τα κλίνεις στην οριστική του ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα:

1. Καὶ τοῦτο λέξω ἡμῖν.

2. Θαυμάζω ὡς οὔπω Κῦρος θηρεύει.

3. Σπεῦσον καὶ ταχύ μοι προσκόμισον τὸν πάπυρον.

4. Οὐκ ἔστι μοι ἰδεῖν (δεν μπορώ να) τοὺς παῖδας παίζοντας.

5. Σάφ’ οἶσθα ὅτι οὐδέποτε ἡμεῖς φευξόμεθα.

6. Φαιδρῷ τῶ προσώπῳ λέγει.

7. Μὴ παῦε μελετῶν!

8. Σωκράτης ἀεὶ τὰ ἄριστα πράττει.

9. Rem confirma’re volo (Θέλω να επιβεβαιώσω το πράγμα).

10. Omnes ex o’culis labora’mus (Όλοι υποφέρουμε από τα μάτια μας).

11. Me specula’ria deterge’re opo’rtet (Πρέπει να καθαρίσω τα τζάμια των παραθύρων).

12. Mihi non fidis, ami’ce mi? (Δεν έχεις εμπιστοσύνη σε μένα, φίλε μου;)

13. Vi’deo fratrem mu’sicam audie’ntem (Βλέπω τον αδελφό μου να ακούει μουσική).

14. Desce’ndo per scalas (Κατεβαίνω τις σκάλες).

15. Ia’nuam pulso (Κτυπώ την πόρτα).

16. Modo veni e thea’tro (Μόλις ήρθα από το θέατρο).

4.3.5. Να βρεις όλα τα ρήματα στις εκφράσεις και να κλίνεις στην οριστική του ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα τα υπογραμμισμένα:

1. Διὰ γυναικὸς πηγάζει τὰ κρείττονα (Από τη γυναίκα προέρχονται τα καλύτερα).

2. Ἐξ ἰδίων κρίνει τὰ ἀλλότρια (Κρίνει τα ξένα με βάση τα δικά του δεδομένα).

3. Κομίζει γλαῦκα εἰς Ἀθήνας (Λέει γνωστά πράγματα για άγνωστα).

4. Μή μου τοὺς κύκλους τάραττε (Μη με σκοτίζεις. Άσε με ήσυχο).

5. Οὔ με πείσεις κἄν με πείσῃς! (Δε θα με πείσεις ακόμη και αν με πείσεις!)

6. Ave, Caesar, moritu’ri te salu’tant (saluta’re)! (Χαίρε, Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν!)

7. Co’gito (cogita’re) ergo sum (Σκέφτομαι, άρα υπάρχω).

8. Dat, donat (dona’re), dicat (dica’re) (Δίνει, δωρίζει, αφιερώνει).

9. Horre’sco (horre’scere) re’ferens (Τρέμω και που το αναφέρω).

10. Labor o’mnia vincit (vi’ncere) (Η προσπάθεια νικά τα πάντα).

4.3.6. Να αναλύσεις συντακτικά τις περιόδους:

Λέγεται δὴ Φίλιππος μὲν τελευτῆσαι ἐπὶ ἄρχοντος Πυθοδήμου Ἀθήνησι. Λέγεται δὲ παραλαβόντα τὴν βασιλείαν Ἀλέξανδρον, παῖδα ὄντα Φιλίππου, ἐς Πελοπόννησον παρελθεῖν. Λέγεται δὲ εἶναι τότε ἀμφὶ τὰ εἴκοσιν ἔτη Ἀλέξανδρον.

Ita’lia est terra (χώρα) Euro’pae. Sici’lia est i’nsula Ita’liae. In’colae Ita’liae sunt agri’colae (αγρότες). Roma’ni multos deos adora’bant (λάτρευαν). Graeci decem annos (δέκα χρόνια) cum Troia’nis (Τρώες) bella’bant (πολεμούσαν).

4.3.7. Μετάφρασε στα αρχαία ελληνικά και λατινικά τις εκφράσεις:

ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ:

1. Τα ανάκτορα του Κύρου είναι στις Κελαινές.

2. Οι Κελαινές ήταν πόλη μεγάλη και πλούσια.

3. Ο Κύρος κυνηγούσε θηρία με το άλογο.

4. Από τη μέση του κήπου περνάει ο Μαίανδρος ποταμός.

5. Το πλάτος του ποταμού είναι 20 πόδια.

6. Ποιος ήταν ο πατέρας του Αλεξάνδρου;

7. Πατέρας του Αλεξάνδρου ήταν ο Φίλιππος.

8. Γεια σας μαθητές! 9. Γεια σου δάσκαλε!

10. Γεια σου και σένα!

ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ:

1. Οι Ρωμαίοι είναι πολεμικός λαός και πολεμούν με σπαθιά (αφαιρετική του οργάνου).

2. Οι Ρωμαίοι σε καιρό πολέμου ιδρύουν στρατόπεδα.

3. Οχυρώνουν τα στρατόπεδα με χαρακώματα και τάφρους.

4. Ο Αννίβας μετά τη μάχη θα επαινέσει τους γενναίους.

5. Πώς σε λένε;

6. Εγώ δεν κατάλαβα.

7. Τι δεν κατάλαβες;

8. Είναι διάλειμμα, δάσκαλε.

9. Καλά, πάμε στην αυλή.

10. Γειά σας, μαθητές!

4.4. Αρχαιομάθεια.

1. τὸ εὖρός ἐστιν εἴκοσι καὶ πέντε ποδῶν:

Ο πους ήταν μονάδα μέτρησης μήκους που ισοδυναμούσε με 0,308 μέτρα. Άλλες μονάδες μήκους ήταν ο πήχυς 0,462 μέτρα, το βήμα 0,77 μέτρα, η οργυιά 1,83 μέτρα, ο κάλαμος ή δεκάπους 3,08 μέτρα, το ἅμμα 18,48 μέτρα, το πλέθρον 30,83 μέτρα, το στάδιον 184,97 μέτρα, ο δίαυλος 369,94 μέτρα, το ἱππικόν 739,87 μέτρα και ο δόλιχος 2219 μέτρα. Υπήρχαν και άλλα πιο μικρά μέτρα μήκους όπως ο δάκτυλος, ο κόνδυλος, η δοχμή, η διχάς, η σπιθαμή κ.ά. Oι μονάδες μέτρησης των Ρωμαίων ήταν: di’gitus, pes (0,2945 μέτρα), cu’bitus, passus (1,425 μέτρα), dece’mpeda, actus (35,34 μέτρα), millia’rium (1472,5 μέτρα). Τα αττικά νομίσματα ήταν το λεπτόν, ο χαλκούς, το δίχαλκον, το ημιωβόλιον, ο οβολός, που ισοδυναμούσε με το 1/6 της δραχμής, το διώβολον, το τριώβολον, το τετρώβολον, η δραχμή, το δίδραχμο, το τετράδραχμο, η μνά, που ισοδυναμούσε με 97,07 δραχμές, και το τάλαντο, που ισοδυναμούσε με 5823,33 δραχμές. Τα ρωμαϊκά νομίσματα της εποχής της Δημοκρατίας ήταν: quina’rius, dena’rius (περίπου μία αττική δραχμή), seste’rtius, as, a’ureus (περίπου τέσσερις αττικές δραχμές).

2. μή μου τοὺς κύκλους τάραττε:

Την έκφραση αυτή την είπε ο Αρχιμήδης, από τις Συρακούσες της Σικελίας, ο μεγάλος μαθηματικός και φυσικός της αρχαιότητας (287-212 π.Χ.), σε ένα Ρωμαίο στρατιώτη, κατά την πολιορκία των Συρακουσών από τους Ρωμαίους το 212 π.Χ., λίγο πριν τον σκοτώσει ο στρατιώτης, την ώρα που παρατηρούσε τους κύκλους που είχε φτιάξει στο δάπεδο και μελετούσε πιθανόν την υδροστατική του αρχή. Λέγεται ότι ο Αρχιμήδης ήταν μαθητής του Ευκλείδη και ότι είχε φιλία με τον Ερατοσθένη. Στον Αρχιμήδη ανήκουν οι τύποι που δίνουν το εμβαδόν και τον όγκο της σφαίρας και θεωρείται ο πρόδρομος του ολοκληρωτικού λογισμού. Κατασκεύασε και πολλές πολιορκητικές μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των Ρωμαίων κατά την πολιορκία των Συρακουσών.

3. Roma’ni in bellis coti’die castra colloca’bant:

Οι Ρωμαίοι κατά τη διάρκεια του πολέμου ή και πριν από τον πόλεμο κατασκεύαζαν, σε χώρες ή περιοχές που είχαν κατακτήσει, οχυρωμένα στρατόπεδα, castra, -orum, για να προστατεύονται από τις εχθρικές επιθέσεις στην περίοδο της κατοχής της κατακτημένης γης, να προετοιμάζονται για τις νέες εκστρατείες τους και για να περνούν τους κρύους μήνες του χειμώνα. Αυτά τα στρατόπεδα έγιναν με τον καιρό μικροί οικισμοί και μικρές πόλεις, μέσα από τις οποίες διεδίδετο στους κατακτημένους ο ρωμαϊκός πολιτισμός. Πολλά τέτοια στρατόπεδα έγιναν στη Γαλατία, την Ισπανία και τη Βρετανία, όπου υπάρχουν μέχρι σήμερα μεγάλες πόλεις, που ξεκίνησαν από ρωμαϊκά στρατόπεδα, των οποίων τα ονόματα περιέχουν τη λέξη castra, όπως το Μάντσεστερ, το Γουίντσεστερ κ.ά.

4. e thea’tro:

Οι θεατρικές παραστάσεις γίνονταν στις γιορτές του Διονύσου που ήταν τα μεγάλα ή εν άστει Διονύσια, τα μικρά ή κατ’ αγρούς Διονύσια, τα Λήναια και τα Ανθεστήρια. Τα μεγάλα Διονύσια γίνονταν το μήνα Ελαφηβολιώνα (15-3/15-4), η διάρκειά τους ήταν έξι ημέρες και παρουσιάζονταν σ’ αυτά νέα δράματα. Τα μικρά Διονύσια εορτάζονταν το μήνα Ποσειδεώνα (15-12/15-1) και παρουσιάζονταν σε αυτά επαναλήψεις των επιτυχημένων δραμάτων. Τα Λήναια εορτάζονταν το μήνα Γαμηλιώνα (15-1/15-2) και στη διάρκειά τους διδάσκονταν νέες τραγωδίες και κωμωδίες. Τα Ανθεστήρια γιορτάζονταν το μήνα Ανθεστηριώνα (15-2/15-3) και σε αυτά άρχισαν αργότερα να διδάσκονται δράματα. Άλλες γιορτές ήταν στο Γαμηλιώνα, 12, τα Χειμερινά Νέμεα, στον Ἀνθεστηριώνα, 19/21, τα Μικρά Ελευσίνια, στον Ἑκατομβαιώνα, 8, τα Θησεία, 11/16, τα Ολύμπια, 12, τα Θερινά Νέμεα, 24/29, τα Μεγάλα,τα Μικρά Παναθήναια, στο Βοηδρομιώνα, 10/14, τα Θεσμοφόρια, 16/25, τα Μεγάλα Ελευσίνια.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ Συγκριτική διδασκαλία των κλασικών γλωσσών Μάθημα 5